آریل کوئن: روابط ترکیه با ناتو و هویت غربی آن در تهدید است

ترکیه، استانبول، 4 آذر، خبرگزاری "ترند"، خبرنگار: اِ. تاری وردی اوا/

آریل کوئن، کارشناس برجسته آمریکایی معتقد است، منافع ترکیه و آمریکا در مسایل ایران، روسیه، قفقاز و خاورمیانه اخیراً شروع به انشعاب می کند.

کوئن، کارشناس برجسته بنیاد "میراث" در امور روسیه، اروآسیا و سیاست انرژی بین المللی ضمن سخنرانی در کنفرانس "تغییر سیاست خارجی ترکیه: چالش برای اتحادیه اتلانتیک؟"

به گفته وی، ترکیه و ایالات متحده آمریکا در طول دهه های گذشته در فضای وسیع، اعم از بالکان، دریای مدیترانه، خلیج فارس و آسیای میانه همکاری می کنند. کوئن، عضو شورای کارشناسان ترند گفت، ولی روابط ترکیه و آمریکا در مورد ایران، روسیه، قفقاز و خاورمیانه اخیراً انشعاب پیدا کرده، و این امر نمونه های زیادی دارد.

وی در کنفرانس گفت: "ترکیه با رأی منفی به دور چهارم قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران، متفقان سنتی خود، از جمله آمریکا و اسرائیل را به چالش کشید. ترکیه در تاریخ 12 سپتامبر سال 2010 با تضعیف دولت لائیک یک گام سیاسی مهمی برداشت، این در حالی است که اکثر مردم در این رفراندوم به افزایش نظارت سیاسی توسط حزب حاکم عدالت و توسعه بر نظام قضایی این کشور و تضعیف سیستم توازن در سیستم سیاسی کشور رأی دادند. نتایج رفراندوم موجب تضعیف سیستم نظامی و قضایی- قوای اصلی نظام لائیک جمهوری ترکیه تأسیس شده توسط آتاترک شد".

به عقیده کارشناس، امروزه تحولات داخلی در آنکارا با تغییرات عمیق در سیاست خارجی هماهنگ شده است. به گفته کوئن، آنها بر منافع حیاتی آمریکا در منطقه نفوذ می کنند، همانطور که ترکیه دارای نقش ژئوسیاسی کلیدی در عراق، ایران، قفقاز/دریای سیاه و بالکان میباشد.

وی افزود: "ترکیه با دوری از اروپا و آمریکا و برقراری روابط با روسیه و جهان اسلام، در راستای تبدیل شدن به قطب مستقل در جهان چند قطبی تلاش می نماید. روند رو به رشد اسلام گرایی سیاست خارجی آنکارا نیز در این امر نقش بسزایی دارد. ترکیه مدعی ایفای نقش پیشگام در جهان اسلام و خاور میانه میباشد".

به نظر وی، ترکیه به رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه در جهت روابط نزدیکتر با کشورهای همسایه عربی و ایرانی و سایر کشورهای اسلامی کوشش می کند، و اغلب به حساب منافع آمریکا، اسرائیل (که روابط سیاسی نظامی و گردشگری آن به حد سفر می رسد) و سایر کشورهای غربی.

کوئن بر این باور است که ترکیه از دیرباز شریک کلیدی ناتو و متفق راهبردی اروپا و آمریکا است، ولی تحولات اخیر در بین سیاستمداران و کارشناسان سؤالات جدی دایر بر پایبندی ترکیه به منافع ناتو ایجاد کرد.

وی گفت: "قابل ذکر است که آمریکا، ترکیه، ناتو و اتحادیه اروپا دارای منافع منطقه ای مشترک دارند، از جمله دفاع از پتانسیل رو به رشد اتمی و موشکی ایران، ثبات و استقلال کشورهای قفقاز جنوبی، امنیت انرژی. به اعتقاد واشنگتن، آنکارا بعنوان عضو ناتو و شریرک راهبردی آمریکا نباید روابط خود را با متفقین منطقه ای، از جمله اسرائیل قطع کند".

به گفته وی، ولی شروط آنکارا در برابر ناتو در مسئله استقرار سیستم دفاع ضد موشکی در خاک خود باعث نگرانی جدی شده است.

یکی از شروط توافق ترکیه به استقرار سامانه پدافند موشکی این بود که همه برنامه ریزی ها برای جلوه دهدان ایران بمنزله تهدید و یا لیست کشورهای تهدید باید برطرف شود.

به گفته کوئن، همه اینها حاکی از آن است که تهدیدات جدی دایر بر جهتگیری ژئوسیاسی ترکیه و اینکه این کشور می تواند از ناتو در چشم انداز میان مدت و یا بلند مدت فاصله بگیرد، وجود دارد.

مقامات ترکیه همچنین بر تأسیس سیستم دفاع ضد موشکی ناتو، ولی نه سیستم دفاع ضد موشکی آمریکا اصرار می ورزند. رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه با اعلام اینکه ترکیه باید عهده دار فرماندهی سیستم استقراری در خاک این کشور باشد، نرخ مسئله را بالا برد. این شرط بجهت ضدیت با سابقه و سیاست ناتو رد شد.

به گفته این کارشناس سیاسی، روسیه و ترکیه، همچنین چین و ترکیه اخیراً تماسهای تجاری، نظامی و دیپلماتیک خود را افزایش دادند که این امر موجب تنوع بخشی به معادلات ژئوسیاسی آنکارا می شود.

کوئن اظهار داشت: "روابط نظامی ترکیه و روسیه با لحاظ اینکه نیروهای مسلح ترکیه جزو ناتو هستند و بطور سنتی با پیمان اتلانتیک شمالی همکاری نموده اند، به یک نوآوری تبدیل گشت. ولی امروز روشن است که آنکارا گزینه های دیگر را نیز در دست بررسی دارد. روسیه در سال 2010 فروش موشکهای دوربرد "زمین به هوا" اس-300 را با ترکها مذاکره کرد، و در رزمایش نیروی هوایی "عقاب آناتولی" ترکیه چین جایگزین آمریکا شد".

به نظر او، لیکن مهمترین نتیجه تقویت روابط روسیه و ترکیه این بود که پس از گذشت 10 سال روسیه از فهرست تهدیدات ترکیه- به اصطلاح "کتاب قرمز"- سندی که مهمترین تهدیدات خارجی برای ترکیه را در خود جای می دهد، حذف شد.

علاوه بر روسیه، کشورهای ایران، عراق، ارمنستان، بلغارستان و یونان نیز از این لیست حذف شدند، ولی نام اسرائیل به آن اضافه شد.

کوئن گفت: "ترکیه همچنین روابط هر چه نزدیکتری با ایران برقرار می سازد که بویژه تعجب آور است، چرا که ترکیه در گذشته سنگر و استحکامات امنیتی اروپا و آمریکا بود".

به گفته وی، آنکارا به وضوح در مورد موضوع اصلی روابط با تهران- برنامه هسته ای آن با واشنگتن موافق نیست.

اخیراً رهبران ترکیه بارها بیانیه عمومی صادر کردند که ایران برنامه هسته ای خود را صرفاً در جهت اهداف صلح آمیز توسعه می دهد. آنکارا نیز مایل است که دور بعدی مذاکرات دایر بر برنامه هسته ای بین ایران و کشورهای غربی در قالب 1+5 در ترکیه برگزار شود.

کوئن افزود: "انگیزه ایران برای چنین اقدامی روشن است: مقامات جمهوری اسلامی معتقدند که ترکیه از منافع ایران حمایت خواهد کرد".

وی معتقد است، خروج همزمان از ارزشهای سکولار جمهوری ترکیه، رشد همبستگی اسلامی و اختلافات مداوم با ناتو و آمریکا منجر به افزایش بدبینی واشنگتن نسبت به آنکارا می شود. کوئن اظهار داشت: "حکومت و کنگره آمریکا باید به همتایان ترک توضیح دهند که ترکیه می تواند با ماندن در پیمان اتلانتیک شمالی پیروز شود و با خروج از مدار آن متضرر شود".

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency