ایران

صادرات گاز امنیت انرژی ایران را به خطر خواهد انداخت

4 فوریه 2014, 15:53 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

دالغا خاتین اوغلو، مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری ترند

ایران بزرگترین دارنده ذخایر طبیعی گاز در جهان است. 33.6 تریلیون متر مکعب، برابر با 18 درصد از کل ذخایر گازی اثبات شده جهان.

اما این کشور با کندی توسعه پروژه های تولید گاز و سهم بالای گاز در سبد انرژی مصرفی کل کشور مواجه است. بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران این رقم را 70 درصد عنوان کرده است.

طی یک ماه گذشته گزارشهای مختلفی از قطع گاز پایتخت، شهرستانها، توقف تامین گاز مایع (ال ان جی) در جایگاههای سوخت گرفته تا جایگزینی سوختهای مایع بجای گاز در نیروگاههای برقی منتشر شده است.

در آخرین مورد، رسانه های ایران از قول وزارت نفت گزارش داده اند که به مجتمعهای پتروشیمی گفته شده است که تولید محصولات خود را تا حد ممکن کاهش دهند و اگر ممکن است "تا اطلاع ثانوی متوقف کنند".

پتروشیمی های ایران روزانه 35 تا 40 میلیون متر مکعب گاز نیاز دارند، اما گزارشها حاکی است که طی هفته گذشته تحویل گاز به پتروشیمی ها به 15 میلیون متر مکعب کاهش یافته است.

همچنین ایران تحویل گاز به نیروگاههای برقی را به روزانه 50 میلیون متر مکعب کاهش داده، در حالی که نیروگاهها حداقل به 135 میلیون متر مکعب گاز نیاز دارند. از طرفی ایران گاز برخی از کارخانه های تولید سیمان را نیز قطع کرده است.

تقاضا برای گاز مایع (ال ان جی) در کشور روزانه 17 تا 20 میلیون متر مکعب است.

بر اساس آمارهای رسمی وزارت نفت، مجموع مصرف گاز کشور در سوم فوریه به ٥٧٠ میلیون متر مکعب رسید که سهم بخش خانگی از این میزان بیش از ٤٩١ میلیون متر مکعب بود.

اظهارات مقامات ایران حاکی است که این کشور در فصول گرم سال گذشته، روزانه حدود 7 میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان تحویل گرفته، اما خبرگزاری مهر، ماه گذشته گزارش داد که این رقم هم اکنون به 22 میلیون متر مکعب رسیده است.

رضا عراقی و عبدالحسین ثمری مدیرعامل و معاون مدیرعامل شرکت ملی گاز نیز ظرفیت فعلی پالایش گاز طبیعی با احتساب واردات از ترکمنستان را روزانه 600 میلیون مترمکعب در روز اعلام کرده اند. رقم اعلام شده، شامل بازیابی گاز ذخیره شده در تنها مخزن گازی فعال ایران (سراجه)، به میزان 7 میلیون متر مکعب در روز نیز می شود.

اما ایران متعهد به صادرات روزانه 30 میلیون متر مکعب گاز به ترکیه است که طی چند سال گذشته تاکنون تنها 25 میلیون متر مکعب توانسته تحویل همسایه غربی خود دهد.

با این حساب، (با چشم پوشی از سوآپ گاز آذربایجان و تهاتر گاز ایران با برق ارمنستان) ایران مجموعا روزانه 575 میلیون متر مکعب گاز برای تامین نیازهای کشور در اختیار دارد.

* بخش صنعتی و نیاز به تزریق گاز به میادین نفتی

با اوج گرفتن مصرف گاز خانگی، این کشور در خوشبینانه ترین حالت، تنها 84 میلیون متر مکعب گاز اضافی برای تحویل به بخشهای صنعتی دارد، در حالی که علاوه بر نیاز 175 میلیون متر مکعبی نیروگاهها و پتروشیمی ها به دریافت گاز، بخشهای دیگر صنعتی نیز روزانه نیاز به 65 میلیون متر مکعب گاز دارند.

از طرفی، بر اساس برنامه وزارت نفت، ایران نیاز به تزریق روزانه حداقل 200 میلیون متر مکعب گاز به میادین کهنه نفتی که 80 درصد از کل تولید نفت ایران را انجام می دهند دارد، در حالی که این رقم در فصول گرم سال به 90 میلیون متر مکعب هم نمی رسد و در فصول سرد سال، عملا ایران گاز چندانی برای تزریق به این میادین برای افزایش ضریب بازیافت نفت ندارد.

میادین کهنه نفتی ایران، بنا بر ارزیابی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، سالانه 8 تا 12 درصد از قدرت تولید خود را از دست می دهند.

ایران در نظر دارد با تکمیل فازهای باقی مانده میدان پارس جنوبی، تولید گاز ناخالص از این میدان را از 285 میلیون متر مکعب کنونی به 700 میلیون متر مکعب افزایش دهد، اما این پروسه در خوشبینانه تیرن حالت حداقل پنج سال طول خواهد کشید.

* قراردادهای صادرات گاز

در کنار کمبود گاز، ایران دو قرارداد صادرات گاز به عراق، یک قرارداد صادرات به پاکستان ، یک تفاهمنامه صادرات گاز به عمان دارد و بایستی بر اساس قرارداد 1996 سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر کند. در مجموع ایران بر اساس قراردادهای کنونی (منهای تفاهمنامه عمان)، عملا متعهد به صادرات روزانه حداقل 140 میلیون متر مکعب گاز به کشورهای همسایه در کوتاه مدت است.

علاوه بر هزینه چندین میلیارد دلاری زیرساختهای صادرات گاز به عراق و تکمیل خط لوله انتقال گاز تا مرز پاکستان، ایران نیاز فوری به افزایش چشمگیر تزریق گاز به میادین نفتی دارد.

رشد سالانه مصرف گاز ایران نیز حدود 7 درصد است.

اگرچه ظاهرا ایران در فصول گرم سال و افت مصرف خانگی دست بازتری برای صادرات گاز دارد، اما ایران حتی در بهار سال گذشته نیز 6 میلیارد لیتر سوخت مایع در نیروگاههای برقی استفاده کرده بود. کل سوخت مایع تحویل شده به نیروگاههای برقی در سال گذشته خورشیدی، حدود 23 میلیارد و 257 میلیون لیتر بود که این رقم در سال جاری انتظار می رود بالغ بر 29 میلیارد لیتر شود که ارزش آن بالغ بر 22 میلیارد دلار است.

در صورت اقدام ایران برای عملیاتی کردن تعهدات خود برای صادرات گاز، علاوه بر اینکه احتمالا امنیت انرژی کشور در فصول سرد سال بصورت جدی با خطر مواجه شود، توان تزریق گاز بیشتر به میادین نفتی، همچنین برنامه ریزی برای تامین گاز بخش صنعتی نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

با مقایسه قیمتهای جهانی نفت و گاز، سهم بالای 80 درصدی نفت در سبد صادراتی، همچنین افت سالانه چشمگیر تولید نفت کشور، بهترین گزینه برای ایران در میان مدت، افزایش هر چه بیشتر تزریق گاز به میادین کهنه نفتی است.

ایران با افزایش تولید گاز مایع (ال ان جی) می تواند مصرف بنزین را کاهش دهد و سالانه میلیاردها دلار صرفه جویی داشته باشد.

بر اساس گزارش سازمان محیط زیست ایران، خسارت سالانه آلودگی هوای کشور که عمده دلیل آن مصرف سوخت مایع در نیروگاهها و اتومبیل ها است، سالانه 8 میلیارد دلار برآورد می شود.

شاید ایران در صورت برنامه ریزی و جذب سرمایه ها و تکنولوژی خارجی و رفع کامل تحریمها، از سال 2025 بتواند به یک بازیگر مهم و مطمئن در بازار گاز جهان وارد شود، اما قبل از آن چشم اندازی برای این موضوع وجود ندارد.