مواضع آذربایجان و ترکیه در مورد ایران همچنان متوازن است

21 اکتبر 2010, 10:58 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو، 29 مهر/ "ترند"، خبرنگار: اِ. تاری وردی اوا/

به نظر کارشناسان، مواضع آذربایجان و ترکیه نسبت به ایران، برغم تلاشهای آمریکا برای تشدید آن، همچنان متوازن میباشد.

راسیم موسی بیگ اف، کارشناس سیاسی آذربایجانی به خبرگزاری ترند گفت: "مواردی هست که ایالات متحده آمریکا ضمن انتظار از باکو و آنکارا برای کمک در اعمال فشار بر ایران، ناگزیر به ملاحظه آنها خواهد بود، آذربایجان و ترکیه نیز با ملاحظه منافع خود و موقعیت جغرافیایی خویش تصمیم گیری خواهند کرد".

استؤارت لِوی، معاون وزیر دارایی آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی در نشست خبری در باکو گفت، باید اقدامات کلی در جهت حفظ سیستم مالی آذربایجان از ایران، کمک به حفظ اعتبار بخش مالی و جذب سرمایه گذاری به این کشور انجام بپذیرد.

وی افزود: "همانطور که بارها گفته شد، آذربایجان شریک راهبردی مهم آمریکا است. با توجه به این، بایستی مواضع آمریکا و آذربایجان در مسئله برنامه هسته ای ایران را بهم نزدیک کرد".

ایالات متحده آمریکا و برخی از کشورهای غربی دیگر ایران را در تهیه سلاح اتمی برای اهداف نظامی با پوشش برنامه های صلح آمیز هسته ای متهم می کنند. تاکنون شورای امنیت سازمان ملل شش قطعنامه تصویب کرد که چهار تن آن مبنی بر اعمال تحریم ها علیه ایران و درخواست از ایران برای خودداری از غنی سازی اورانیوم و دو قطعنامه دیگر ماهیت هشدار دارد، میباشد.

در تاریخ 9 ژوئن سال 2010 شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه بعدی را مبتنی بر تشدید تحریم ها نسبت به تهران بعلت خودداری این کشور از توقف غنی سازی اورانیوم به تصویب رساند. این چهارمین قطعنامه شورای امنیت بدلیل عدم تمایل تهران به اجرای خواسته های بین المللی است که مربوط به روشن شدن تعدادی مسایل جامعه جهانی در مورد برنامه هسته ای ایران، از جمله وجود ماهیت نظامی آن می گردد.

به نظر کارشناسان، تلاشهای آمریکا برای توافق با آذربایجان و ترکیه مبنی بر تغییر مواضع خود نسبت به ایران نمی تواند بر تصمیم مقامات این دو کشور تأثیرگذار باشد.

مصطفی اوزجانف کارشناس سیاسی ترک در گفتگوی تلفنی با خبرگزاری ترند از آنکارا گفت: "ترکیه بخاطر روابط با آمریکا موضع خود نسبت به ایران را تغییر نخواهد داد که در نتیجه، مناسبات آنکارا و واشنگتن بیشتر به بن بست خواهد رسید".

به گفته وی، برای ترکیه علاوه بر روابط ترکیه- آمریکا، امروزه مناسبات با ایران و روسیه نقش بسزایی دارد. فلذا موضع ترکیه در مورد ایران با وجود تمایل آمریکا کماکان متعادل می ماند.

اوزجان افزود: "ولی همه اینها بمعنای آن نیست که ترکیه باید در تمامی موضوعات از ایران حمایت کند، "زیرا این امر می تواند خود ترکیه ضربه وارد کند و سیاست خارجی بسیار آسیب ببیند. ترکیه باید نسبت به ایران سیاست متوازنی که آذربایجان آنرا پیاده می کند، اجرا نماید".

به عقیده جی سالومون و مارک چامپیون نویسندگان مجله " Wall Street Journal"، هدف از سفر استؤارت لِوی به ترکیه و آذربایجان قصد کاهش جریان تجارت بین تهران و همسایگان نزدیک آن است.

این نشریه نوشت: "ترکیه طی ماههای اخیر ممکن است، به ضعیف ترین حلقه در تبلیغات بین المللی رو به رشد برای جلوگیری از توسعه برنامه هسته ای ایران تبدیل گشت".

ترکیه از آخرین دور تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران حمایت نکرد.

علاوه بر این، رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در ماه سپتامبر قول داد معاملات تجاری بین ترکیه و ایران را ظرف پنج سال آینده سه برابر افزایش دهد، که بدنبال آن آنکارا روابط تجاری ویژه با تهران را برقرار ساخت.

به عقیده موسی بیگ اف عضو شورای کارشناسان خبرگزاری ترند، اینکه آنکارا و باکو از اقدامات سرسختانه غرب علیه ایران حمایت نخواهند کرد، بدلیل همسایگی جغرافیایی ترکیه و آذربایجان با ایران است که مواصلات این کشورها از خاک آن می گذرد.

وی افزود: "آذربایجان و ترکیه نمی توانند به سیاست سرسخت آمریکا در قبال ایران کورکورانه ملحق شوند. البته، هر دو کشور به محدودیت های در قالب تحریم های سازمان ملل عمل خواهند کرد، ولی بعید است که بیش از این کاری کنند، مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ژاپن".

به گفته وی، آمریکا دارای اهرم فشار میباشد، از جمله کمکهای مالی، ولی باید از این اهرم در قبال ارمنستان که با توجه به متخصصین فناوریهای هسته ای ارمنی باید در مقایسه با روابط تهران با باکو و آنکارا باعث شک و تردید بیشتری شود.

به گفته وی، با ملاحظه تفرقه داخلی در ترکیه، نباید نفوذ آن بر مناقشه را مبالغه کرد.

وی تصریح نمود: "پاسخ باکو و آنکارا هر چه نزدیکتر و هماهنگ باشد، به همان اندازه خطر بروز نارضایتی آمریکا کمتر خواهد بود".

به اعتقاد بهرام امیراحمدیان، کارشناس مسایل سیاسی ایرانی، منطقه قفقاز به لحاظ ژئوسیاسی برای آمریکا از اهمیت بسزایی برخوردار میباشد.

امیراحمدیان، کارشناس مسایل روسیه و آسیای مرکزی دانشگاه تهران در گفتگوی تلفنی با خبرگزاری ترند از تهران گفت: "این منطقه از جهت اقتصادی نیز برای آمریکا و اروپا حائز اهمیت است و در عین حال نوار حایل میان ایران و آمریکا میباشد. آمریکا صرفاً توسط این منطقه می تواند بر ایران و روسیه اعمال تأثیر کند".

به عقیده وی، ولی اگر آمریکا بر فشارهای خود علیه ایران بیفزاید، ترکیه و آذربایجان به تحریم های اضافی آمریکا ملحق نخواهند شد.

وی خاطرنشان ساخت: "مقامات رسمی ترکیه و آذربایجان بارها اعلام کردند که مخالف تحریم های بیشتر خارج از تحریم های سازمان ملل هستند".

این مقاله با شرکت ر. حافظ اوغلو و ت. جعفراف تهیه و تدوین شد.