اتصال خزر به خلیج فارس، کانال یا «خیال»؟

دالغا خاتین اوغلو، مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری ترند

مقامات ایران از کلید خوردن پروژه اتصال دریای خزر به خلیج فارس خبر داده اند.

این پروژه در چند مرحله انجام خواهد شد، شیرین سازی آب خزر توسط شرکت خاتم الانبیا وابسته به سپاه پاسداران که هزینه آن دو میلیارد دلار اعلام شده است. همچنین انتقال 500 میلیون متر مکعب آب به استانهای مرکزی ایران و نهایتا، تکمیل این پروژه با ایجاد کانالی برای اتصال دریای خزر به خلیج فارس که هزینه آن طبق اظهارات مجید نامجو وزیر انرژی ایران، تا 7 میلیارد دلار برآورد شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس آقای نامجو گفته است که این کانال ارتباطی آبی قابل کشتیرانی خواهد بود.

با توجه به اینکه سطح دریای خزر 28 متر پایینتر از سطح آبهای آزاد (خلیج فارس) است و مسیر شمال-جنوب ایران با بیش از 2000 کیلومتر فاصله دارای پستیها و بلندیهای زیادی مانند ارتفاعات البرز و پستیهای دشت کویر و دشت لوت است، مقامات ایران هنوز درباره مشکلات جغرافیایی این پروژه توضیحی نداده اند.

دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس ایرانی مسائل محیط زیست در گفتگو به خبرگزاری ترند گفته است که ایده اتصال دریای خزر به خلیج فارس، از زمان ناصر الدین شاه وجود داشته، در زمان هاشمی رفسنجانی نیز مطرح شده و تاکنون ادامه داشته، اما این پروژه تاکنون عملیاتی نشده و قابل اجرا نیز نیست. "ایده انتقال اب دریای خزر برای مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی به استانهای مرکزی منجمله سمنان که موطن آقای احمدی نژاد نیز هست، اخیرا مطرح شده، اما شوری آب دریاچه خزر 13 میلی گرم در هر لیتر است که قابل استفاده در این زمینه ها نیست، صرفه اقتصادی هم ندارد. از طرفی خاک سمنان و مناطق مرکزی قابل کشت نیست، کلا شن و خاک رس است. برای کدام مصارف کشاورزی و صنعتی قرار است این پروژه چند میلیاردی عظیم انجام شود؟".

بگفته وی، پروژه انتقال آب خزر به دریاچه رو به خشک شدن ارومیه که هنوز هم روی کاغذ مانده، عملی شد؟، پروژه انتقال آب رود ارس به دریاچه ارومیه چطور؟ پس چطور پروژه کانال خزر-خلیج فارس می خواهد به واقعیت بپیوندد.

آقای کلهر در ادامه می گوید که وزیر نیروی ایران می خواهد توجه ها را از دریاچه ارومیه به پروژه های دیگر جلب کند، وگرنه هیچ توجیهی برای پروژه یاد شده وجود ندارد.

دکتر چنگیز اسماعیل اف، کارشناس علوم جغرافی و رئیس مرکز تحقیقات خزر در دانشگاه دولتی باکو نیز درباره این پروژه به خبرگزاری ترند می گوید که با توجه به پستی-بلندی های موجود در مسیر شمال-جنوب، ایران ناگزیر است در مسیر سربالایی این کانال در چندین منطقه آبگیرهای بزرگی احداث کند تا از سرریز شدن آب کانال جلوگیری کند. مسیرهایی با این خصوصیات، مانند کناره های البرز انبوهی از جمعیت را در خود جای داده است که باید زمینها و خانه های اطراف پروژه تخلیه شود. "همچنین ایجاد آبگیر باعث افزایش خطر زلزله خواهد شد، مانند آنچه که در داغستان یا منطقه "مینگه چویر" قفقار اتفاق افتاد. در حالت عادی، ایجاد آبگیر باعث می شود سالانه تا 300 زمین لرزه با مقیاس پایین در منطقه اتفاق افتد، اگر این منطقه مانند مناطق شمالی ایران زلزله خیز نیز باشد، باید ریسکهای ایجاد آبگیرهای بزرگ به دقت در نظر گرفته شود.

بگفته وی، ایجاد یک کانال برای عبور کشتیهای کوچک حداقل 5 متر ارتفاع و 100 متر عرض لازم دارد و با توجه به طول این کانال که بیشتر از 2000 کیلومتر خواهد بود، نیاز به حداقل یک دهم حجم آب رودخانه ولگای روسیه که 85 درصد آب خزر را تامین می کند وجود دارد. آیا همسایه های شمالی ایران با این پروژه موافق خواهند بود؟ طبیعتا خیر.

اسماعیل اف، می گوید که این پروژه قابل اجرا شدن نیست و دولت ایران این حرفها را برای این می زند که نشان دهد تحریمها تاثیری بر کشور نداشته و ایران پروژه های بسیار عظیمی را درکنار پروژه های کلان انرژی مانند توسعه میدان گازی پارس جنوبی می تواند اجرایی کند، وگرنه این پروژه نه توجیه اقتصادی دارد، نه از لحاظ جغرافیایی قابل اجرا شدن است.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency