پروژه‌های نفت و گاز ایران در دریای خزر برای خارجی‌ها

دالغا خاتین‌اوغلو. کارشناس انرژی و مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری‌ترند

در خلال دهمین نشست «کمیته‌ مشترک اقتصادی» که در ٢١ دسامبر (همین چند روز قبل) بین ایران و آذربایجان برگزار شد، دوطرف بر توسعه و تقویت روابط اقتصادی دوجانبه تأکید کردند. آن‌گونه که مقامات رسمی اقتصادی ایران اعلام کرده‌اند، حجم مبادلات اقتصادی دوطرف هم‌اکنون کمتر از نیم ‌میلیارد دلار است، حال آنکه مستندات گمرکی حاکی است رقم واقعی از ٣٠٠ ‌میلیون دلار تجاوز نکرده است. یکی از جنبه‌های مورد علاقه‌ دو کشور، مقوله‌ انرژی است. ایران ١٠‎ درصد از سهم میدان گازی «شاه‌دنیز» را در اختیار دارد.

همچنین دو کشور در حوزه‌ سوآپ انرژی نیز منافع مشترکی دارند. حجم سوآپ گاز حدود یک ‌میلیون مترمکعب در روز است و میزانی هم سوآپ برق بین دو کشور صورت می‌گیرد. نوامبر سال گذشته وزیر نفت ایران در یک مصاحبه‌ اختصاصی با «ترند» آذربایجان، از ابراز تمایل و منافع کشور متبوعش در توسعه‌ روابط انرژی با باکو خبر داد.

از منظر ایران، مهم‌ترین موضوع همانا توسعه‌ حدود ٥٠ میدان نفتی و گازی است که چند هفته قبل در اجلاس رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی (موسوم به IPC) معرفی شده و از شرکت‌های خارجی برای ورود به آنها دعوت به عمل آمد. از این میادین، تعداد چهار مورد از آنها در دریای خزر قرار دارد (شامل بلوک‌های ٢٤ و ٢٦ و ٢٩ و همچنین میدان نفتی سردار جنگل). قرار است اکتشاف و توسعه‌ این میادین به طرف‌ها (شرکت‌های خارجی) واگذار شود. حوزه‌ اکتشاف بلوک‌‌ها و میادین ایران در دریای خزر به چهار منطقه تقسیم شده که مشتمل بر ٤٦ «ساختار» است که هشت بلوک از آنها در زمره‌ «اولویت‌دارها» قرار گرفته‌اند. همچنین در سال‌‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٥ نیز مطالعات لرزه‌نگاری سه‌بعدی در گستره‌ حدود چهار ‌هزار کیلومترمربع در خزر توسط کشتی «پژواک» صورت گرفته که البته این کشتی در سال ٢٠٠٥ دچار حریق شد. در سال ٢٠١٢ ایران اعلام کرد در خلال حفاری سکوی امیرکبیر در لایه‌های زیر هزار متری سطح دریا، موفق به اکتشاف یک میدان گازی در عمق ٧٠٠ کیلومتری شده است. یک سال بعد اعلام شد این مخزن (که اسم «سردار جنگل» برای آن انتخاب شده بود) درواقع یک میدان نفتی بوده که یک لایه‌ گازی هم دارد.

در ماه مارس سال گذشته، جرثقیل این سکو سقوط کرد (باکو در چهار یارد کشتی‎سازی و ساخت و تعمیر سکو، تجهیزات لازم برای تعمیر جرثقیل را دارد). در طول سال‌ها، کشور آذربایجان حداقل دو بار مطالعات زیادی درباره سهم ایران در دریای خزر صورت داده است. یک‌بار در دوران شوروی سابق و یک‌بار هم در سال‌های ١٩٩٤ تا ١٩٩٥ که هدف از مطالعات، بررسی میزان ذخایر هیدروکربنی محتمل موجود در این دریا بوده است. کشور آذربایجان در زمینه‌ تجهیزات نفتی دریایی پیشرفت‌های خوبی داشته که از جمله می‌توان به محوطه‌ ساخت سکو، کارخانه‌ ساخت جکت، ساخت و تولید بارج (برای انتقال سکو و پلتفرم) اشاره کرد. همچنین در حوزه‎هایی مانند لوله‌گذاری زیر دریا، جرثقیل‌های غول‌پیکر، شبکه‌های لرزه‌‌نگاری دریایی، ارائه‌ انواع خدمات عملیاتی نیز توفیقات خوبی در آذربایجان حاصل شده است.

درباره میدان سردار جنگل نیز لازم به ذکر است این میدان در بلوک ٦ واقع شده و ابعاد آن ٢٤ در شش کیلومتر است. عمق آب در این قسمت حدود ٧٥٠ متر است. ایران تعداد دو چاه اکتشافی در این میدان حفر کرده و برآورد اولیه حاکی از حجم دو‌میلیارد بشکه نفت خام با درجه API حدود ٣٩ است. بلوک ٢٤ با وسعت حدود ٢٠٠ کیلومترمربع در فاصله ١٣٠ کیلومتری شمال بندر نوشهر واقع شده که عمق آب حدود ٦٠٠ تا ٨٠٠ متر است. بلوک ٢٦ با وسعت حدود ٣٨٤ کیلومترمربع در فاصله صد کیلومتری شمال شرقی بندر انزلی واقع شده که عمق آب حدود ٨٥٠ تا ٩٠٠ متر است. همچنین بلوک ٢٩ با وسعت حدود هزارو ٢٨ کیلومترمربع در فاصله ١٣٥ کیلومتری شمال بندر نوشهر واقع شده که عمق آب حدود ٨٠٠متر است.

* این مقاله بصورت اختصاصی برای روزنامه شرق نوشته شده است.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency