پروفسور نظامی جعفراف استاد زبان شناسی: ظرفیت زبان آذربایجانی در سطح بسیار بالایی است

1 اوت 2010, 08:00 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

پروفسور نظامی جعفراف استاد علوم زبان شناسی همزمان با اول ماه اوت "روز زبان و الفبای آذربایجان" در جمهوری آذربایجان در مصاحبه خود با خبرگزاری "ترند" بیان کرد: ظرفیت و امکانات زبان آذربایجان هم اکنون در سطح بسیار بالایی قرار گرفته است. زبان آذربایجانی در سالهای اخیر از جنبه های مختلف از جمله علمی، هنری و رسمی توسعه یافته است.

جعفراف افزود: زبان آذربایجانی بطور واقعی تبدیل به یک زبان رسمی مستقل شده است. زبان آذربایجانی بیشتر در امور اجتماعی و مطبوعات پیشرفت کرده است. از این لحاظ پس از کسب استقلال آذربایجان، زمینه توسعه دموکراتیک زبان آذربایجانی و همبستگی بین جمعیت و مطبوعات به وجود آمد. در گذشته فقط گروه خاصی از مطبوعات و رسانه ها استفاده میکردند، لاکن هم اکنون همه مردم امکان استفاده از مطبوعات را دترند.

به دستور حیدر علی اف ریئس جمهور سابق آذربایجان در 9 اوت سال 2001، اول ماه اوت در جمهوری آذربایجان بعنوان "روز زبان و الفبای آذربایجان" نامگذاری شده است. از آن پس همه ساله، اول ماه اوت در آذربایجان بعنوان "روز زبان و الفبای آذربایجان" برگزار میشود.

نظامی جعفراف گفت: سیاست کامل دولت بر مبنای حفظ زبان آذربایجانی شکل گرفته است و این موضوع خیلی مهم است. ما برای حفظ زبان خود کارهای زیادی داده ایم. نقش حیدر علی اف رهبر فقید آذربایجان نیز در این زمینه خیلی مهم بوده است. دستور سال 2001 وی در مورد اعلام روز زبان و الفبا در آذربایجان، امکانات زیادی برای توسعه آن به وجود آورد.

وی تصریح کرد: تمامی این عوامل روابط زبان ادبی آذربایجان با تفکر اجتماعی و عادات و رسوم مردمی را تقویت نموده است. تا قبل از استقلال آذربایجان وضعیت چنین نبود. هم اکنون زبان آذربایجان امکان برقراری روابط مستقیم با سایر زبانهای جهان را به دست آورده است. در گذشته آذربایجان توسط زبان روسی با زبانهای پیشرفته جهان ارتباط برقرار میکرد، لاکن هم اکنون کانالها و امکانات مستقیم در این زمینه به وجود آمده است. توسعه زبان آذربایجانی در معرض دید همگان قرار دارد.

وی در رابطه استفاده از کلمات خارجی در زبان آذربایجان گفت: اولا، استفاده از کلمات خارجی در زبان آذربایجان به خودی خود موجب توسعه و قدرت گرفتن آن نمیشود. لاکن برخیها معتقدند که روابط تنگاتنگ زبانها با همدیگر موجب توسعه همدیگر میشود. یعنی اگر سیستم خاصی در مورد روابط زبانها نباشد، در این صورت توسعه زبان ممکن نیست. بویژه در جامعه امروزه به این امر نیاز زیادی وجود دارد.

به گفته وی، ورود کلمات خارجی به زبان آذربایجان برخی آثار منفی نیز در پی دارد.

جعفراف بیان کرد: 70 درصد از موارد استفاده از کلمات خارجی در زبان آذربایجان به نفع ما هست. اما 30 درصد از آنها باید تحت نظارت قرار بگیرند. مثلا، استفاده از کلمات معادل و غیر دقیق. همیشه در هنگام گفتگو به زبان آذربایجان از کلمات روسی خیلی استفاده شده است. لاکن در هنگام نوشتار از اغلب آن کلمات روسی استفاده نمیشود. در جهان امروزه مکالمه هر زبان در اولویت قرار میگیرد و مقدم هست. در گذشته اغلب مردم میخواستند که خبرهای نوشته شده در رسانه ها را بخوانند، لاکن هم اکنون آنها برای گوش کردن به اخبار توسط رادیو و تلویزیون اولویت میدهند. مکالمه هر زبانی ویژگیهای مخصوص به خود را دارد. مثلا در زبان ما برخی کلمات خارجی ناپسندی وجود دارند که حتی در رادیو و تلویزیون ها هم از آنها استفاده میشود. استفاده از این کلمات بر زبان ما صدمه وارد میکند. لاکن استفاده از برخی کلمات خارجی موجب توسعه زبان میشود.

وی در مورد استفاده از کلمات ملتهای دیگر ترک زبان گفت: اخیرا از زبان ترکی (استانبولی) برخی کلمات به زبان ما وارد شده اند. به برخی از آنها نیازی نیست. لاکن استفاده از اغلب آنها ضروری هست. از برخی کلماتی که معانی جدیدی دارند و روح جدیدی به جملات میدهند، باید استفاده کرد.

جعفراف در مورد ایجاد زبان مشترک کشورها و ملتهای ترک زبان گفت: برخی از متخصصین معتقدند که زبان ترکی مشترک هم اکنون وجود دارد. منظور ما در اینجا واسطه ای است که توسط آن مردم بتوانند با آن همدگیر را درک کنند. در گذشته پیشنهاد شده بود که با انتخاب کلمات مختلف از بین کلمات ملتهای ترک زبان و از جمله با استفاده از کلمات مشهور و قواعد دستوری مورد قبول عمومی میتوان زبان مشترک ترکی را ایجاد کرد. دانشمندان ازبکستان این پیشنهاد را ارائه کرده بودند. این یک پیشنهاد سیاسی-ایدیولوژیک بود. حتی پیشنهاد شده بود که از کلمات زبان ترکی اقلیتهای قومی ترکهای "خاکاس"، "شور" و "توا" هم در این زبان مشترک استفاده شود. اما این پیشنهاد قبول نشد. انتخاب یکی از زبانهای ترکی بعنوان زبان ترکی مشترک کشورها و ملتهای ترک زبان هم میتوانست موجب نارحتی بقیه ملتهای ترک زبان شود. این مسئله در مذاکرات و کنگره زبان شناسی ملتهای ترک زبان حل شده است. زبان ترکی استانبولی بدین منظور انتخاب شده است.

به گفته وی، هم اکنون ترکی استانبولی، زبان عمومی ملتهای ترک زبان هست.

جعفراف اضافه کرد: ما در هنگام صحبت کردن با مردم قزاق، قرقیز و ازبک از کلمات ترکی استانبولی بیشتر استفاده میکنیم. زبان ترکی استانبولی بعنوان زبان مشترک ملتهای ترک زبان بیشتر استفاده میشود. لاکن ما بخاطر ملیگرایی قصد امتناع کلی از زبان روسی را نداریم. برای آنکه اکثر ملتهای ترک زبان جهان زبان روسی را میدانند. هم اکنون این ملتها از زبان روسی نیز بعنوان یک زبان مشترک برای تفاهم همدیگر استفاده میکنند. در آینده زبان انگلیسی نیز به آن افزوده خواهد شد. لاکن با در نظرگرفتن برخی عوامل، از جمله کثرت اهالی ترکیه و توسعه زبان ترکی استانبولی در مقایسه با زبان سایر ملتها و کشورهای ترک زبان، استفاده از زبان ترکی استانبولی بعنوان زبان مشترک پسندیده است.