سفیر آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی: حرف ایران با عمل آن یکی نیست

9 مارس 2011, 09:00 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو/ 15 اسفند /خبرگزاری "ترند"، خبرنگار: ت. کانیایوا/

گلین دویس، سفیر آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی معتقد است که ، علیرغم همه اطمینان های طرف ایرانی در مورد مقاصد صلح آمیز فعالیتهای هسته ای آن، برنامه هسته ای ایران همچنان باعث نگرانی جامعه بین الملل بخاطر عدم همکاریهای لازم از سوی ایران است.
دویس در مکالمه تلفنی با ترند گفت: "ما معتقدیم که جامعه جهانی بحق بخاطر شک و تردیدهایی مبنی بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران نگران است. نه تنها ادعاهای ایران، بلکه رفتارهای آن نیز سؤال برانگیز است".

برنامه هسته ای ایران از سال 2003، زمانی که فعالیتهای مخفی ایران در این زمینه برای آژانس بین المللی انرژی اتمی معلوم شد، باعث نگرانی است. تهران در پایان سال 2003 پروتکل الحاقی قرارداد عدم گسترش سلاحهای هسته ای را امضا کرد و داوطلبانه توقف فعالیتهای غنی سازی اورانیوم را اعلام نمود. ولی بعداً این فعالیتها را از سرگرفت.
ایران مدعی است، بعنوان عضو پیمان عدم گسترش سلاحهای کشتار دسته جمعی حق کامل برای استفاده از فناوریهای هسته ای در اهداف صلح آمیز را دارد.
اورانیوم غنی سازی شده در تولید سلاح اتمی نیز قابل استفاده میباشد. علاوه بر این، بعنوان سوخت کم غلطت برای نیروگاههای هسته ای نیز کاربرد دارد. تعدادی از کشورها، از جمله آمریکا اطمینان دارند که ایران در جهت ساخت سلاح اتمی تلاش می کند و خواستار جلوگیری از چنین روندی هستند. ولی تهران با رد همه اتهامات، مدعی است که برنامه هسته ای آن صرفاً در راستای اهداف صلح آمیز میباشد. تاکنون شورای امنیت سازمان ملل شش قطعنامه تصویب کرده است که چهار مورد آن تحریم های اقتصادی و سیاسی بر ایران و دو قطعنامه دیگر ماهیت هشدار دارد.
به گفته دویس، جامعه جهانی هراس دارد که ایران جنبه هایی از برنامه هسته ای را مخفی کرده و نگرانی بخاطر این است که ایران از همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی خودداری می کند تا این آژانس مقاصد صلح آمیز برنامه ایران را تأیید نماید.
سفیر گفت: "آژانس همه تلاشها را بکار می برد تا از سال 2002- زمانی که گروه اپوزیسیون ایران(مجاهدین خلق) وجود برنامه مخفیانه غنی سازی اورانیوم در ایران را فاش کرد، صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را مورد تأیید قرار دهد و در ماه سپتامبر سال 2009 ایران از سایت مخفی غنی سازی اورانیوم که در مرحله ساخت در شهر قم بود، به آژانس خبر داد. ما معتقدیم که اطلاع دهی ایران به این خاطر بود که مطمئن شده بود که دیگران از تأسیسات جدید خبردار شده اند".
در سال 2009 کمی پس از نشست ایران با کشورهای گروه "1+5" در ژنو، آژانس تأیید کرد که اطلاعاتی از ایران درباره ساخت دومین سایت غنی سازی اورانیوم بدون اطلاع سازمانهای بین المللی دریافت کرده است. آژانس از ایران خواست گزارش ویژه ای ارایه دهد و اجازه دسترسی به مرکز جدید واقع در شهر قم را بدهد.
شورای حکام آژانس ایران را بدلیل ساخت دومین سایت غنی سازی( در نزدیکی قم) محکوم کرد و تهران را به اثبات اینکه "تصمیماتی دایر بر ساخت سایر تأسیسات هسته ای که به این آژانس اعلام نشده، اتخاذ نگردیده است، ثابت کند". از همان زمان مذاکرات با ایران تا سال 2010 قطع شد.
دویس معتقد است که هر دو مدیر کل آژانس- محمد البرادعی (مدیر سابق) و یوکیا آمانو (مدیر کنونی) یک دیدگاه را اعلام کرده اند: ایران از جزئیات بسیاری، منجمله مواد هسته ای مهم، آزمایش سانتریفیوژها و غنی سازی اورانیوم اطلاع نمی دهد.
وی افزود: "ایران اطلاعات بموقع در مورد دستگاههایی که محل پردازش و نگهداری مواد هسته ای در آن بوده یا خواهد بود را در اختیار آژانس نمی گذارد".
به نظر دویس، ایران از پاسخ دادن به سؤالات آژانس یا اجازه دسترسی کارشناسان آژانس به مراکز هسته ای خود، گفتگو با افرادی که در این برنامه دست دارند، اجتناب می کند.
وی اظهار داشت: "ما معتقدیم که خودداری ایران از ارایه پاسخهای روشن به سؤالات آژانس در باره تحقیقات نظامی هسته ای و تأسیسات هسته ای اعلام نشده مانع تأیید صلح آمیز بودن کل ابعاد برنامه هسته ای ایران توسط آژانس است. ما چنین استنباط می کنیم که ایران تهدید است، چرا که به تعهدات خود ناشی از پیمان منع گسترش سلاحهای کشتار دسته جمعی عمل نمی کند و همچنان به گسترش برنامه هسته ای و تقویت امکانات خود برای ساخت سلاح اتمی ادامه می دهد".
پیمان منع پسترش سلاحهای کشتار جمعی- یک سند بین المللی چندجانبه است که توسط کمیته سازمان ملل دایر بر خلع سلاح با هدف جلوگیری از گسترش باشگاه کشورهای دارنده سلاح هسته ای، تأمین نظارت بین المللی ضروری بر رعایت تعهدات قراردادی توسط کشورها، ایجاد فرصتهای گسترده برای استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی تدوین شده است.
به استثنای اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی، تقریباً همه کشورهای مستقل جهان اعضای این قرارداد هستند.
طبق پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای که بصورت فردی بین آژانس بین المللی انرژی اتمی و هر کشوری امضا شده، باید بازرسان آژانس به تأسیساتی که لازم می دانند، دسترسی پیدا کنند.
علاوه بر این، کشورها متعهد به ارایه اسناد مفصل تر دایر بر ساخت مراکز هسته ای جدید در همان مرحله طراحی آن می شوند. امکان انجام بازرسی های اعلام نشده از مراکزی که آژانس نسبت به آنها مظنون می شود، باید فراهم شود.
در اواخر سال 2003 ایران با امضای پروتکل الحاقی موافقت کرد، ولی این سند هیچ گاه در پارلمان ایران به تصویب نرسید.
در ماه فوریه سال 2006 محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران دستور داد اجرای پروتکل الحاقی به حالت تعلیق درآید.
دستاوردهای علمی ایران توجیه اهداف صلح آمیز فعالیتهای هسته ای آن نیست
به گفته دویس، ایران دارای امکانات فنی گسترده ای میباشد، ولی هنوز هم تأیید منبع مستقلی در مورد وجود دستاوردهای هسته ای اعلام شده توسط ایران اعلام نشده است.
وی اظهار داشت: "در گذشته بنظر می رسید که ایران گاهاً امکانات و دستاوردهای خود را بزرگنمایی می کند. بیانات ایران مبنی بر دستاوردهای آن نشانگر اهداف منحصراً صلح آمیز برنامه هسته ای آن نیست".
ایران در ماه فوریه از دو دستاورد خود در زمینه هسته ای- بکارگیری فناوریهای ترکیب ترمو-هسته ای و تولید رادیو داروهای جدید خبر داد.
توسعه فناوری ترکیب ترموهسته ای که نامIR-ECFI دارد، از ماه مارس سال 2010 آغاز شد. این تکنولوژی همچنین در معالجه بیماریهای سرطانی استفاده می شود.

به اعتقاد دویس، تنها آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند تأیید کند که فعالیتهای هسته ای منحصراً اهداف صلح آمیز دارد.
وی تصریح کرد: "در گزارش اخیر یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس به صراحت کامل گفته می شود که ایران همکاریهای لازم را انجام نمی دهد و راست آزمایی برنامه هسته ای ایران ممکن نیست".

بازدید از تـأسیسات هسته ای- ترفندی از سوی ایران
به عقیده دویس، دعوت ایران از سفرای تعدادی کشورها برای بازدید از برخی مراکز هسته ای موجب رفع نگرانی های جامعه جهانی نگردید .
سفیر گفت: "این بازدید یک شکست واقعی بود، چرا که اغلب سفیران دعوت شده گفتند که آنها به این تور هسته ای نخواهند آمد. من فکر نمی کنم که این دعوت در ارتباط با تعهدات بین المللی ایران چیزی را عوض کرده است".
" در اوایل ماه ژانویه امسال علی اصغر سلطانیه"، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی نامه ای حاوی دعوت برای بازدید از تأسیسات هسته ای ایران را به برخی از کشورها منجمله اتحادیه اروپا و کشورهای عضو جنبش غیر متعهد ارسال کرد.
در میان دعوت شدگان روسیه و چین پایبند به استراتژی "راه دوگانه" نسبت به ایران هستند که ، همچنین برزیل و ترکیه علیه تحریم های جدید سازمان ملل در سال 2010 رأی دادند. کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و ژاپن که به تحریم ها رأی مثبت دادند، به تور هسته ای دعوت نشدند .
مقامات ایرانی در صدد نمایش سایت غنی سازی اورانیوم در نطنز، کارخانه تولید آب سنگین و راکتور آب سنگین تحقیقاتی در اراک بودند .
به نظر دویس، این دعوت مسئله اصلی مربوط به تعهدات ایران در مقابل آژانس و جامعه بین الملل را عوض نکرد .
وی اظهار داشت: "بدینوسیله، تور مورد نظر برای بسیاری از سفرا به یک تئاتر واقعی تبدیل شد و توانست افکار عمومی را منحرف سازد. این همان چیزی است که همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی نمی باشد".
به گفته دویس، آژانس بین المللی انرژی اتمی یک ارگان چندجانبه ای است که مسئول تأمین کامل رعایت تعهدات هسته ای توسط کشورها میباشد .
او یادآور شد: "ایران قصد داشت برخی از سفیران آژانس بین المللی انرژی اتمی را به همکاری خود با جامعه بین الملل متقاعد سازد، ولی اکثریت قریب به اتفاق سفرا در وین با رد این دعوت، به ماهیت آن پی بردند. در واقع، این یک ترفند بود".
دویس اضافه کرد، اکثر سفیران با خودداری از شرکت در تور هسته ای به تهران اعلام کردند که ایران باید به جای تور هسته ای با آژانس همکاری کند .
وی خاطرنشان ساخت: "ایران باید برای کنترل و بازرسی از مراکز هسته ای خود دسترسی لازم برای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را فراهم سازد و به سؤالات آژانس جواب دهد. غرب درهای خود را به روی ایران نبسته و به آن دست همکاری دراز می کند".
مذاکرات اخیر در استانبول طولانی و پیچیده بود
وی در ادامه گفت: " ما هیچ توهمی در مورد این واقعیت که مذاکرات آسان خواهد بود، نداشتیم و البته، تجربه مذاکرات استانبول دیدگاه قبلی ما را تقویت نمود ".
دور بعدی مذاکرات دایر بر برنامه هسته ای ایران روز هفتم دسامبر سال 2010 در ژنو بین کشورهای گروه "1+5" و ایران، همچنین کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از فاصله 14 ماهه برگزار شد. پس از پایان مذاکرات، دور بعدی گفتگوها در تاریخ 21-22 ژانویه در استانبول تشکیل گردید. در این نشست کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا شرکت کرد .
پس از مذاکرات استانبول اشتون خطاب به مطبوعات گفت که وی از نتایج مذاکرات پیرامون برنامه هسته ای ایران مأیوس شده است .
به عقیده دویس، تنها کاری که ایران در نشست استانبول انجام داد، پیش شرطی برای پیشرفت به جلو مطرح ساخت: ایران خواستار برسمیت شناخته شدن حق آن برای غنی سازی اورانیوم و لغو تحریمها شد .
وی افزود: "این پیش شرط غیر قابل قبول بود، و همه اعضای گروه "1+5" اعلام کردند که آنها نمی توانند مذاکرات را بر این اساس ادامه دهند. ایرانیان خواهان این شدند که این خواسته ها قبل از آن که آنها پشت میز مذاکرات بنشینند، تحقق یابد. من فکر می کنم که مذاکرات استانبول در ابتدا با شکست مواجه شد، زیرا ایرانیان مایل به انجام مذاکرات بدون پیش شرط نشدند".
به زعم دویس، هدف تلاشهای گروه "1+5" عبارت از این است که اعتمادسازی ایران به رویکرد تدریجی را تقویت کند. تلاشها را معطوف به حل مسایل جدی مرتبط با برنامه هسته ای ایران و نیز انجام تعهدات آن که بارها در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی ذکر شده، سازد .
وی بیان داشت: "ما پیشنهاد نمی کنیم ایران را به شرکت در مذاکرات وادار سازیم".
دویس اظهار داشت: "ایران باید گامهای خاص و اطمینان بخش نسبت به انجام تعهدات خود بردارد. ما درهای خود را به روی آنها نبسته ایم، ما دست همکاری دراز می کنیم، ولی آنها از نزدیک شدن به این در و فشردن دست ما اجتناب می ورزند".