تحلیلگر ترندنیوز: انتفاضه سوم در فلسطین دور نیست

5 آوریل 2009, 10:43 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

علویه صادق اوا، تحلیلگر بخش خاور نزدیک ترندنیوز

انتفاضه سوم فلسطین که بستر آن در طی سال گذشته ایجاد شد، ممکن است در ماههای آینده نزدیک آغاز شود و شاید هم بدست سبک آویگدور لیبرمان وزیر خارجه جدید اسرائیل.

لیبرمان با احراز مقام وزیر خارجه، از نخستین روز فعالیت خود توافقنامه آناپولیس- یکی از دستاوردهای معدود محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و اهود المرت نخست وزیر سابق در روند طولانی صلح را مورد تردید قرار داد.

لیبرمان به توجه کشورهای عربی و میانجیگران بین المللی رساند که حکومت جدید اسرائیل در تشکیل دولت مستقل فلسطین همکاری نخواهد کرد و به هیچ مصالحه ای با فلسطینیان تن نخواهد داد.

اظهارات این سیاستمدار راستگرای تندرو که حزب "خانه ما- اسرائیل" دارای نفوذ کافی در حکومت جدید بنیامین نتانیاهو میباشد، موجب بازتاب شدید رهبران عربی به عنوان مأموران جدید راستگرای تندرو اسرائیل شد.

عربها همچنین تصمیم به حمله کردند. رهبران کشورهای عربی در نشست جامعه عرب در قطر، صرف نظر از خط مشی سیاسی خود، ناز حکومت نتانیاهو را نخواهند کشید. کشورهای عربی اولین بار ظرف چند سال گذشته برغم وجود اختلافات داخلی، به اتفاق نظر رسیدند که بایستی چالش فلسطین را به هر نحوی و هر چه زودتر حل و فصل کرد.

دلیل بیانات پرجرأت کشورهای عربی جنگ اخیر در نوار غزه بین اسرائیل و اعضای حماس شد. جنبش فلسطینی به اسرائیل و رهبران عربی که مخالف فعالیت حماس میباشند، ثابت کرد، این سازمان "کوچک" دارای تهدید بیشتر از دیپلماسی کشورهای عربی نسبت به اسرائیل هستند.

اوضاع خاور نزدیک بطور جدی به تشنج گرویده است.

اولاً، طول یافتن روند صلح تنها موجب تقویت فعالیت گروههای افراطی در منطقه که از طرف ایران با اسلحه و پول تأمین می شوند، می گردد.

کشورهای عربی خلیج فارس و مصر مصمم به از بین بردن تلاشهای کوچک ایران برای گسترش نفوذ خود در جهان عرب و همکاریهای نظامی با جنبش فلسطینی حماس میباشند. تبدیل سیاست حماس به سیاستهای معتدل یکی از اولویتهای سیاست کشورهای عربی غربگرا در فلسطین است.

ولی خلع سلاح نهایی حماس در شرایط تندرو شدن سیاست یهودیان می تواند باعث تقویت کنترل اسرائیل بر سرزمینهای اشغالی و تضعیف دیپلماسی عربی در چنین روند سست صلح گردد. اکنون کشورهای عربی به موفقیت گفتگوی داخل فلسطین بین فتح و حماس که از سرگیری مذاکرات با اسرائیل خودداری می ورزد، امیدوار هستند. در صورت تشکیل حکومت ملی، حکومت فتح در کرانه باختری ارتش کاملاً مسلح و آموزش دیده حماس را بدست خواهند آورد.

هنوز حماس بعلت خودداری اسرائیلی ها از روند صلح موضع انتظار اتخاذ کرده، زیرا از هرگونه بیانیه تندرو اسرائیل می تواند بمثابه هشدار آغاز عملیات نظامی جدید در نوار غزه استفاده نماید. سخنان لیبرمان در پارلمان اسرائیل در مورد اینکه اسرائیل بایستی برای دستیابی به صلح نه از راه مذاکرات، بلکه بیشتر از راه نظامی تلاش کند، حاکی از آمادگی اسرائیل برای جنگ، نه صلح میباشد. فلذا جهان عرب می بینند و درک می کنند که خودداری از روند صلح می تواند باعث تبدیل به عملیات نظامی جدیدی علیه فلسطینیان شود. تل- آویو همیشه دلیل پیدا می کند- دفاع از امنیت خود در برابر اسلامگرایان.

با اینکه حماس نسبت به تحرکات حکومت نتانیاهو بیانات صریح اعلام نکرده اند، ولی رهبران این جنبش از ماه ژانویه سال گذشته- موقع محاصره نوار غزه توسط اسرائیل- مردم فلسطین را به انتفاضه سوم- مبارزه مسلحانه فلسطینیان علیه اسرائیل فرا می خواند. منتفی نیست که پس از پایان مذاکرات در مورد برقراری حکومت ملی، فتح که از حمایتهای ضعیف فلسطینی ها برخوردار است، به فراخوان حماس برای آغاز انتفاضه جدید خواهد پیوست. این امر می تواند برای محمود عباس اهرم خوبی جهت تقویت قدرت خود در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال 2010 باشد.

مردم فلسطین هنوز گزینش ندارند. دو انتفاضه قبلی برای فلسطینان مثمر ثمر واقع شد. در نتیجه قیام اول در سالهای 1986- 1993، پیمان اسلو امضا شد که طی آن روند صلح پایه گذاری گردید و اسرائیل نخستین بار با تأسیس دولت فلسطین موافقت بعمل آورد. در جریان قیام دوم (در سالهای 2000 - 2004) طرح "نقشه راه" تعیین کننده مرزههای دولت آینده فلسطین تهیه گردید. ولی این امر برای اسرائیل زیان آور شد. اگر قیام اول منجر به تشکیل نیروهای تندرو، از جمله حماس و جهاد اسلامی شد، در جریان انتفاضه دوم حماس نفوذ نظامی و سیاسی خود در منطقه را تقویت بخشید.

از اینرو، بنظر نمی رسد که اسرائیل در روند صلح همه فرصتها را از بین ببرد. این اقدام نه تنها خطر قیام مسلحانه فلسطینیان، بلکه ایجاد تنش در روابط با ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا را نیز در پی خواهد داشت.

اروپا از هم اکنون از عدم تمایل حکومت جدید اسرائیل به تداوم گفتگوها با فلسطینی ها و کشورهای عربی نگران است. خاویر سولانا کمیسر عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه گذشته اسرائیل را در صورت قطع مذاکرات صلحف به تجدید نظر در روابط تهدید کرد. این امر برای اقتصاد اسرائیل ضربه بزرگی خواهد بود- چرا که مبادلات تجاری بین اروپا و اسرائیل 30 درصد از مبادلات تجاری عمومی اسرائیل را تشکیل می دهد.

بنابراین، حکومت نتانیاهو چنانچه مایل به مواجهه با انتفاضه جدیدی نیست، اکنون باید ضمن خودداری از موضع تندرو خدو، حق برقراری دولت فلسطین را برسمیت بشناسد.