کارشناسان: مذاکرات جدید پیرامون برنامه هسته ای ایران مجدداً بی نتیجه خواهد بود

16 سپتامبر 2010, 14:39 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو، 52 شهریور، خبرگزاری "ترند"، خبرنگار: ت. کانیایوا/

به عقیده کارشناسان، مذاکرات جدید در مورد برنامه هسته ای ایران صرف نظر از چارچوب آن و حضو یا عدم حضور ترکیه و برزیل در آن، همچنین هر کشور دیگری علاوه بر گروه "1+5"، مجدداً نتایج دلخواه را در پی نخواهد داشت.

یوگنی ساتانووسکی رئیس دانشکده خاور میانه روسیه در مصاحبه مکتوب به خبرگزاری ترند گفت: "شانس موفقیت مذاکرات با ایران در مسئله برنامه هسته ای در هر قالب صفر است. احمدی نژاد و متکی از روی برخی تصورات خود تصمیم به تغییر این قالب گرفتند، ممکن است به این نتیجه رسیدند که ترکیه و برزیل- متفقین خیلی قدرتمندی نیستند".

منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه با اعلام اینکه توافقنامه تعویض سوخت هسته ای فقط در چارچوب گروه ونیز (آژانس بین المللی انرژی اتمی، روسیه، آمریکا و فرانسه) مذاکره خواهد شد، افزود، نیاز به جذب سایر کشورها برای مذاکره این مسئله نیست. بدینوسیله، ترکیه و برزیل از مذاکرات مربوط به سوخت هسته ای کنار گذاشته می شوند.

پروفسور باری روبین با این نظر موافق است که مذاکرات محکوم به شکست میباشد.

روبین، رئیس مرکز تحقیقات جهانی در حوزه روابط بین المللی (GLORIA) در مصاحبه مکتوب به خبرگزاری ترند گفت: "مذاکرات محکوم به شکست است. ایران فقط در دریافت سلاح اتمی ذینفع است و اکنون هرگونه پیشنهادات دیگر از سوی آنان برای خرید زمان است. بطور کلی، این پیشنهادات آنها تفاوتی با پیشنهادهایی که نخستین بار ارایه دادند و سپس برای مدت یک سال به تأخیر انداختند، ندارد".

به اعتقاد رضا تقی زاده تحلیلگر بریتانیایی ایرانی تبار، در شرایط کنونی ایران حاضر به تغییر موضع خود نیست و اظهارات وزیر امور خارجه این کشور فقط به قصد خرید زمان و تداوم برنامه هسته ای است.

تقی زاده استاد دانشگاه گلاسگو و عضو شورای کارشناسان خبرگزاری ترند، در مصاحبه تلفنی با خبرگزاری ترند گفت: "اصول ایران نسبت به برنامه هسته ای تغییر نیافته، علاوه بر این تغییراتی پیش بینی نمی شود. هیچگونه تغییراتی در سیاستهای ایران مشاهده نمی شود و اظهارات متکی بیانگر هیچگونه تحولی در این مسئله نمیباشد".

به نظر وی، برزیل و ترکیه ضمن پیوستن به میانجیگری در حل مسئله هسته ای، فکر می کردند که می توانند رضایت ایران را در تغییر موضع خود جلب کنند.

تقی زاده افزود: "ولی ترکیه و برزیل پس از تصویب قطعنامه 1929 به این واقعیت پی بردند که ایران خط مشی خود را عوض نخواهد کرد و تلاشهای آنها بی نتیجه خواهد ماند. علاقه این دو کشور به میانجیگری کاهش یافته است، بهمین خاطر ایران در مشارکت این کشورها در مذاکرات اصرار نمی کند".

در تاریخ 17 ماه می امسال در مورد تعویض اورانیوم بین ایران، ترکیه و برزیل توافق سه جانبه حاصل گردید. وزرای امور خارجه این کشورها پیش نویس موافقتنامه تعویض اورانیوم کم غنی شده در دست تهران (تا 3.5 درصد) با زیاد غنی شده (تا 20 درصد) برای رئاکتور علمی تحقیقاتی تهران را امضا کردند. طبق این سند، تعویض قرار بود در خاک ترکیه صورت بگیرد. در قالب این توافقنامه، قرار بود ایران مقدار 1.2 تن اورانیوم کم غنی شده خود را جهت دریافت 120 کیلوگرم سوخت هسته ای به ترکیه ارسال کند.

به اعتقاد تقی زاده، اگر اهداف اصلی طرح پیشنهادات گروه وین که یکی از آنها شامل جلوگیری ایران از غنی سازی اورانیوم 3.5 درصدی خود و تولید سلاح اتمی حاصل گردد، شورای امنیت سازمان ملل، آژانس بین المللی انرژی اتمی و جامعه بین الملل می توانند برنامه هسته ای ایران را بپذیرند.

در ماه اکتبر سال گذشته گروه وین طرحی را پیشنهاد کردند که بر اساس آن اورانیوم کم غنی شده (3.5 درصد) ایران میبایست جهت غنی سازی تا 20 درصد به روسیه ارسال و سپس بمنظور تبدیل آن به سوخت برای رئاکتور پزشکی تهران به فرانسه ارسال شود. ولی تهران اعلام کرد که آماده خرید اورانیوم بیشتر غنی سازی شده و یا تعویض آن با ذخایر خود است مشروط بر اینکه تعویض بصورت پایاپای و در خاک ایران صورت بگیرد.

طبق ابتکارات آژانس بین المللی انرژی اتمی، منبع اصلی برای تحویل سوخت هسته ای خارجی به ایران میبایست 1.2 تن اورانیوم کم غنی شده در نطنز باشد که 80 درصد از کل ذخایر موجود در اختیار ایران (طبق برآورد کارشناسان، 1500 کیلو) را تشکیل داده است. گزارش یوکیا آمانو دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه می امسال حاکی است، ایران تاکنون 2427 کیلو اورانیوم غنی شده تا 4.8 درصد را گرد آورده است، و در گزارش اخیر مقدار 2800 کیلو ذکر شده، یعنی مقدار اولیه 1200 کیلو در حال حاضر فقط 45 درصد از کل مقدار اورانیوم تیهه شده در ایران را تشکیل می دهد.

به گفته ژان پاسکال زاندرس کارشناس اروپایی، به نتیجه رسیدن مذاکرات جدید یک مسئله بسیار پیچیده است، زیرا از یک طرف قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تصویب شده در تابستان امسال و تحریمهای تشدید شده توسط کشورها علیه ایران وجود دارد و از طرف دیگر- ایران همچنان اطلاعات لازم در خصوص برنامه هسته ای خود را ارایه نمی دهد که این امر اغلب مانع کار آژانس بین المللی انرژی اتمی می شود.

زاندرس، عضو مرکز تحقیقاتی مسایل امنیت اروپا در مصاحبه تلفنی به ترند گفت: "هیچگونه علایمی مبنی بر جنبه نظامی بودن برنامه هسته ای ایران وجود ندارد، ولی جامعه بین الملل در هر صورت به ایران اعتماد نمی کند. بلکه بر عکس، افراد هر چه بیشتری با شک و تردید به ایران نگاه می کنند".

به گفته وی، علاوه بر این، امتناع ایران از ورود حدود 40 کارشناس آژانس بین المللی انرژی اتمی از سال 2006 به مراکز هسته ای خود سؤال برانگیز است.

زاندرس افزود: "این یک اصل می شود، چرا که نمی توان از ورود چنین تعداد کارشناسان جلوگیری بعمل آورد. ایران به لحاظ حقوقی حق این اقدام را دارد، ولی باز هم سؤال از انگیزه پیش می آید".

روز چهارشنبه فرانسه، آلمان و انگلیس تهران را در تلاش برای جلوگیری از نظارت سالم بر برنامه های هسته ای ایران اتهام کرده اند.

بیانات این کشورهای با نفوذ اروپا را در نشست غیر علنی هیئت اداری آژانس بین المللی انرژی هسته ای نماینده فرانسه قرائت کرده است.

در این سند از افزایش موارد امتناع ایران از همکاری با آژانس بین المللی انرژی هسته ای ابراز نگرانی شده است.

زاندرس افزود: جامعه جهانی و گروه "وین" خواستار اطلاعات شفاف در مورد برنامه های هسته ای ایران هستند. آنها همچنین خواستار توقف برنامه های غنی سازی اورانیوم در ایران هستند.

وی اضافه کرد: اعضای گروه "وین" هم اکنون باید تصمیم دقیق بگیرند. آنها خواستار رعایت ایران به مقررات آژانس بین المللی انرژی هسته ای و قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند.

وی در رابطه با پیشنهاد ترکیه و برزیل بیان کرد: این یک پیشنهاد امتیازده است.

وی گفت: احتمالا ترکیه در این قبال بخاطر عدم هماهنگی با آمریکا، مرتکب اشتباه استراتژیک شده است. یعنی برخی از کشورهای عضو گروه "وین"، از جمله فرانسه و آمریکا بر این باور هستند که بدون نظارت بین المللی برای توقف برنامه های غنی سازی اورانیوم تلاش شده است.

به گفته وی، مانع دیگر برای ترکیه در قبال تلاشهای میانجیگری این کشور وخامت روابط اسرائیل-ترکیه بخاطر حوادث ناوگروه "آزادی" است.

لازم به یادآوری است که ناوگروه "آزادی" متشکل از شش کشتی حامل محموله های کمکهای بشردوستانه که عازم نوار غزه شده بود، در روز 31 ماه می در آبهای بین المللی مورد حمله مسلحانه نظامیان اسرائیل قرار گرفت. در این حادثه 9 نفر کشته (8 تبعه ترکیه و یک تبعه آمریکا) و 19 نفر دیگر زخمی شده اند. این حادثه ضربه جدی بر روابط ترکیه و اسرائیل وارد کرده است.

زاندرس اضافه کرد: مقامات ترکیه در مورد ممانعت اسرائیل با تلاشهای میانجیگری عادلانه این کشور در منطقه سخن گفته اند. ترکیه در قبال برنامه های هسته ای ایران به سختی میتواند دیدگاه های اسرائیل را در نظر بگیرد.

وی گفت: پیشنهاد ترکیه، یک پیشنهاد مثبت میتواند باشد، برای آنکه این کشور همسایه ایران هست. ترکیه مخالف به وجود آمدن مناقشه بزرگ در منطقه بخاطر ایران است.

زاندرس تصریح کرد: ترکیه برای حل این مسئله میتواند کمک خود را ارائه کند. لاکن تلاشهای ترکیه در صورت مصلحت با دیگران میتواند در سطح بالا باشد.

وی بیان کرد: قبل از ارائه هر پیشنهادی باید در مورد آن مصلحتهای همه جانبه انجام بگیرد. حتی اگر ترکیه در خاورمیانه جایگاه مهم نیز داشته باشد، باز هم باید در این قبال با کشورهای دیگر علاقه مند این مسئله مشورت و مصلحت کند.

این مقاله با همکاری ت.جعفراف تهیه شده است.