تحلیلگر ترند : آذربایجان به بازیگر جدید در بازار جهانی گاز تبدیل شده است

آذربایجان، باکو، 27 دی، خبرگزاری "ترند"/

"سیمور علی اف" معاون رئیس "ترندکاپیتال"

آذربایجان مدتها پیش در بازار نفت جهانی خود را بعنوان بازیگز اساسی نشان داده است. اجرای پروژه های موفق نفت و گاز بیانگر این مدعاست. مهمترین آنها فعالیت میادین"آذری-چراق-گونشلی" و خط لوله "باکو-تفلیس-جیهان" است.

در سالهای اخیر کشف ذخایر عظیم گاز در کشور و بهره براداری از میادین جدید نقش آذربایجان بعنوان یک بازیگر اساسی در بازار انرژی جهانی را مکررا افزیش داده است. هم زمان با افزایش نیازهای جهانی گاز، نقش آذربایجان نیز در این قبال در حال افزایش است.

بر اساس ارزیابیهای متخصصین، ذخایر اثبات شده گاز آذربایجان 2 تریلیون متر مکعب است. پوتانسیل ذخایر گاز کشور ( ذخایر احتمالی) نیز در حدود 5 تریلیون متر مکعب ارزابی میشود. بیشترین ذخایر گاز آذربایجان در حوزه "شاهدنیز" (1.2 تریلیون متر مکعب) است. کشف ذخایر 250 میلیارد متر مکعبی گاز در میدان "امید" نیز تداوم این روند است.

در همین چهارچوب در سالهای آینده عملیاتهای اکتشافی شرکت دولتی نفت آذربایجان با همکاری شرکتهای خارجی در میادین آبشرون، نخجوان، بابک، شفق، آسمان، ظفر، مشعل و غیر نیز ادامه خواهد داشت. پوتانسیل ذخایر گاز در این میادین در حد چشم گیر است.

آذربایجان امروز بعنوان بازیگر اساسی در بازار انرژی منطقه به کشورهای ترکیه، روسیه و گرجستان گاز صادر میکند.

هفته پیش یک حادثه مهم دیگری در زمینه صادرات گاز در آذربایجان رخ داد. تفاهمنامه کریدور جنوب بین رئیس جمهور آذربایجان و رئیس کمیسیون اروپا و همچنین قرارداد صادرات بلند مدت گاز آذربایجان به ایران امضا شده است.

ژوژه مانوئل باروزی رئیس کمیسیون اروپا و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان این تفاهمنامه را در مورد کریدور جنوب امضا کرده اند.

بر اساس این تفاهمنامه صدور گاز آذربایجان به اروپا در نظر گرفته میشود که موجب تقویت امنیت انرژی اروپا و تنوع منابع گازهای وارداتی کشورهای اتحادیه اروپا خواهد شد.

قرارداد صادرت گاز آذربایجان به ایران بمدت 5 سال در چهارچوب سفر سید مسعود کاظمی وزیر نفت ایران و رئیس اوپک به آذربایجان امضا شده است. بر اساس همین قرارداد، در سال 2011 حدود 1 میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان به ایران صادر خواهد شد و در سالهای آینده هم حجم آن افزایش خواهد یافت.

کشورهای ایران و روسیه به گاز آذربایجان نیاز دارند، این در صورتی است که این دو کشور از لحاظ ذخایر گاز خود در سطح جهانی در سه جایگاه اولیه قرار میگیرند.

کردور جنوب شامل پروژه های نابوکو، ترانس ادریاتیک، جریان سفید و خط لوله-ترکیه-ایتالیا-یونان است. آذربایجان بعنوان یکی از منابع گاز عظیم این خطوط محسوب میشود.

در همین مسیرها برای اولین در چهارچوب فاز دوم پروژه شاهدنیز آذربایجان گاز آذربایجان از سال 2017 نقل خواهد شد. در فاز اول نیز تولید 8.6-9 میلیارد متر مکعب گاز از این میدان در نظر گرفته شده است. در فاز دم هم حجم آن به 25 میلیارد متر مکعب خواهد رسید. حدود 10 میلیارد متر مکعب آن توسط کریدور جنوب میتواند نقل شود. مذاکرات آذربایجان با خریداران گاز فاز دوم میدان شاهدنیز آذربایجان در ماه مارس به پایان خواهد رسید و سپس آنها اعلام خوانهد شد.

آذربایجان بعنوان کشور ترانزیتی گاز ترکمنستان نیز نقش مهمی دارد. امروزه تنها خط جایگذین جهت نقل گاز ترکمنستان به بازار اروپا فقط آذربایجان میتواند نقل شود. نقل گاز ترکمنستان به اروپا توسط خط جایگذین از اراضی ایران و روسیه امکانپذیر نیست. هم اکنون اروپا برای عدم وابستگی به روسیه در پی جستجوی منابع جایگذین گاز است. ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق روسیه نیز ممکن نیست. برای آنکه روسیه تجهیزات و امکانات خود را در اختیار کشوری دیگری جهت صادرات گاز آسیای مرکزی به بازارهای انرژی قرار نخواهد داد. روسیه گاز کشورهای همسایه را فقط در مرز از همان کشورها تحویل میگیرد. در سالهای اخیر همکاریهای روسیه و ترکمنستان در قبال نقل گاز خیلی وخیم شده است.

در سال 2010 روسیه به بهانه کاهش نیازهای گاز اروپا، واردات گاز از ترکمنستان را از 40 میلیارد متر مکعب در سال تا 10 میلیارد متر مکعب کاهش داده است. در سال 2011 نیز روسیه قصد خرید گاز از ترکمنستان به میزان سال قبل را دارد.

تا قبل از حل مشکلات سیاسی مربوط به ایران نیز نقل گاز ترکمنستان به بازرهای اروپا از طریق اراضی ایران امکانپذیر نیست. موضع کشورهای اتحادیه اروپا در قبال این مسئله خیلی قاطعانه است. حتی این کشورها با وجود ذخایر عظیم گاز در ایران، در هنگام نیازهای شدید خود به منابع جایگذین گاز، ذخایر گاز ایران را نادیده میگیرند.

با این حال با وجود وضعیت ژیوسیاسی موفق، آذربایجان تنها کشور ترانزیتی نقل گاز ترکمنستان به اروپا میتواند باشد. برای اجرای این پروژه ها باید خط لوله جدید بین ترکمنستان و آذربایجان احداث شود. امروزه راه های مختلف نقل گاز ترکمنستان از طریق آذربایجان در دست بررسی است. لاکن بهترین راه حل آن همان خط لوله "ترانس خزر" است. عدم تعیین رژیم حقوقی دریای خزر مانع اجرای این پروژه نیست. در اواخر سال گذشته قربان قلی بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان در این مورد بیان کرده بود که خط لوله "ترانس خزر" فقط با موافقت آذربایجان و ترکمنستان میتواند احداث شود.

صدور گاز آذربایجان به کشورهای مختلف و امضای قراردادهای جدید در این زمینه فقط به معنی تقویت امنیت انرژی این کشورها نیست. با این حال آذربایجان با تنوع سازی مسیرهای صادرات گاز امنیت انرژی خود را تقویت میدهد که این نیز یکی از اولویتهای سیاست انرژی کشور است.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency