پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مناسبات تهران- واشنگتن به سردی گرایید. این امر نیز باعث وضع تحریم‌هایی با ابتکار ایالات متحده آمریکا علیه ایران گردید.
ولی تحریمها علیه تهران پس از انتخاب شدن محمود احمدی نژاد به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی شدت یافت. شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز در سال 2006 میلادی با ادعای عدم همکاری کافی سازمان انرژی هسته ای ایران با این نهاد، 5 قطعنامه متوالی علیه جمهوری اسلامی صادر کرد. بر پایه این قطعنامه ها سازمان ملل متحد خواستار توقف غنی سازی اورانیوم و برنامه ها برای ساخت راکتورهای هسته ای توسط ایران شد. سپس بر اساس قطعنامه 1747 صادر شده از سوی سازمان ملل در سال 2007 میلادی فروش اسلحه به ایران ممنوع اعلام شد. در سال 2008 نیز این سازمان با صدور قطعنامه‌ای هرگونه روابط تجاری و نیز روابط با نهادهای فعال در عرصه هسته‌ای ایران را منع نمود.
علاوه بر این تحریمهای زیادی بین سالهای 2005-2015 میلادی به دلیل برنامه هسته ای ایران از سوی جامعه جهانی علیه این کشور وضع شد. ولی با انتخاب شدن و روی کارآمدن نامزد اصلاح طلب حسن روحانی به ریاست جمهوری اسلامی ایران در سال 2013 میلادی تنش ها بین تهران و غرب بر سر برنامه هسته ای ایران رو به کاهش گذاشت. مذاکرات در چارچوب کشورهای 1+5 انجام شد و این مذاکرات منجر به امضای توافقنامه هسته ای میان طرفین در 14 ماه جولای سال 2015 میلادی حاصل شد. با اجرایی شدن این توافقنامه در اواخر ماه ژانویه سال 2016 میلادی تحریم های اعمال شده علیه برنامه هسته ای ایران برداشته شدند. فاز جدیدی در مناسبات ایران و جامعۀ جهانی آغاز گردید. علاوه بر این ایران به عنوان یک بازار سودآور مورد توجه دولت‌ها و شرکتهای جهانی واقع شد.
با برداشته شدن تحریم ها علیه تهران، وهله جدیدی در مناسبات آذربایجان-ایران ایجاد شد. پورتال خبری آدمیرال.نیوز با محسن پاک آیین، سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان درخصوص وضعیت سیاسی و اقتصادی ایجاد شده در ایران در دوران پسابرجام و همچنین روابط آذربایجان و ایران در این دور مصاحبه نمود.
متن کامل مصاحبه:
- خبرنگار: جناب آقای محسن پاک‌آیین! سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان! به دنبال لغو تحریمهای هسته‌ای علیه تهران فضای جدیدی در اقتصاد جمهوری اسلامی ایران ایجاد شد. برخی از سران و وزراء کشورهای جهان در صدر هیئتی بلندپایه و بزرگ اقتصادی و سیاسی به ایران سفر کرده، با مقامات جمهوری اسلامی دیدار کرده و موافقتنامه‌ها و قراردادهایی در رابطه با حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به امضا رساندند. ولی با این همه، در حال حاضر مغایرت‌ها و تضادهایی میان جامعه جهانی و ایران به نظر می‌رسد. برخی تحریمهای غیرهسته ای اعمال شده علیه ایران همچنان ادامه دارد. دوران پسابرجام و شرایط اقتصادی و سیاسی ایجاد شده پس از لغو تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران را چگونه ارزیابی می نمایید؟ اصولا توافق هسته‌ای و اجرایی شدن آن (برجام) در چند ماه گذشته چه تأثیرات مهمی بر اقتصاد ایران گذاشته است؟
- سفیر : پس از رفع تحریم ها، فضای ایران برای جذب سرمایه گذاری خارجی آماده شده و ایران موفق به جذب سه میلیارد و 418 میلیون دلار برای 41 طرح انجام شده است. حضور 9 رئیس جمهور و 5 نخست وزیر و 3 رئیس مجلس و 28 وزرای خارجه در ایران در دوره پس از برجام، نشانگر انگیزه های کشورهای خارجی برای روآوری به اقتصاد رو به رشد ایران است.
در حوزه نفتی نیز پس از برجام تولید و صادرات نفت ایران به دو برابر افزایش یافته و امروز صادرات نفت ایران به دو میلیون و 400 میلیون بشکه رسیده است. ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی و نهایی‌سازی مراحل قانونی قراردادهای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز و افزایش همکاری با همسایگان در پیشبرد پروژه‌های خط لوله گاز وسرمایه‌گذاری در عرصه ال ان جی و اجرای طرح‌های پتروشیمی از اولویت‌های وزارت نفت است. آمادگی کشورهای صنعتی و پیشرفته برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گوناگون در زمینه‌های هوانوردی، راه‌آهن سریع‌السیر و برقی و کریدور‌های استاندارد نشان می دهد که حوزه حمل و نقل جذابیت خاصی برای جذب سرمایه دارد. تشکیل شرکت شهر فرودگاهی، منطقه آزاد و منطقه ویژه اقتصادی فرودگاه امام خمینی(ره) انجام شده و پایانه دوم این فرودگاه با ظرفیت ۴/۵میلیون مسافر در سال در دست ساخت است که پاییز امسال افتتاح می‌شود.
وی با توجه به تفاهم اخیر با ایتالیا برای نوسازی ۸۰ هزار متر مربع فرودگاه مهرآباد افزود: در شرایطی که ۴۰ سال فرودگاه مهرآباد بازسازی کامل نشده بود، این امر اتفاق مهمی است.
سفیر ایران در آذربایجان با اشاره به امضای قرارداد قطار پرسرعت تهران-قم-اصفهان با کشور چین و انعقاد قرارداد برقی کردن قطار تهران-مشهد را مهم دانست و گفت: بسیاری از خطوط ریلی ما ۲، ۳ و ۴خطه شده‌اند و دوخطه کردن مسیر ریلی یزد-اصفهان به طول ۵۰۰ کیلومتر نیز در دست اجراست. برجام فرصتهای جدیدی پیش روی اقتصاد کشورمان ایجاد کرده است و ما با استفاده از شرایط مناسب بانکی، مراودات و روابط بانکی بین بانک‌های کشورمان با بانک‌های خارجی را سامان داده و امیدواریم این وضعیت به سرعت به صورت عادی برگردانده شود. ما از اینکه برخی بانک های بزرگ، مشتریان خود را با انگیزه های سیاسی انتخاب می کنند، متاسفیم و اگر این رویکرد تغییر یابد ،بانک های خارجی می توانند شرکای خوبی برای ایران باشند.
خبرنگار: همانگونه که مستحضرید، ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن مکررا خطاب به موسسات مالی و شرکتهای اروپایی اطمینان داده اند که، در صورتی که آنها روابط تجاری خود با تهران را مطابق به مفاد توافقنامه هسته‌ای حاصله بین ایران و کشورهای 1+5 برقرار کنند، این همکاری آنها با ایران موجب ایجاد هیچ مشکل یا تحریمی علیه آنها نخواهد شد. با این وجود موسسات مالی و شرکتهای بزرگ اروپایی از همکاری با ایران خویشتنداری می‌کنند. به نظر شما عوامل این خودداری چه چیزهایی می‌باشد؟
سفیر: علیرغم اظهارنظرهای مکرر مقامات آمریکایی مبنی بر تعهد آمریکا به ایفای تعهدات خود وفق برجام، به نظر می‌رسد بخش‌ها یا محافل قدرتمندی در درون دستگاه اجرایی آمریکا رغبت چندانی به اقدام فعالانه برای رفع نقاط ابهام نداشته و حتی در مواردی تلاش‌های صورت گرفته برای رفع موانع را خنثی می‌نمایند. اسرائیل و برخی کشورهای دیگر در منطقه هم در همین جهت حرکت می‌کند. چالش‌های ما با طرف آمریکایی و تا میزان کمتری با طرف اروپایی پس از اجرای برجام خاتمه نیافته است و وزارت امور خارجه با قوت و به صورت مستمر و حتی روزانه در سطوح مختلف در حال پیگیری و فشار به طرف مقابل برای اجرای صحیح تعهدات آنها می‌باشد.
خبرنگار: آقای سفیر، پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5 الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان در اواخر ماه فوریه سال جاری میلادی به ایران سفری رسمی داشته و با دکتر حسن روحانی، همتای ایرانی خود دیدار کرد. پس از این دیدار چه تاثیرات و تغییرات مثبتی میان باکو- تهران در حوزه‌های مختلف صورت گرفت؟
سفیر: در این سفر دوازده سند همکاری بخصوص موافقتنامه احداث سد در منطقه خداآفرین و قیزقلعه سی امضاء شد. فعالیت های مثبت انجام شده در حوزه حمل و نقل ریلی به احداث خط آهن رشت – آستارا با مشارکت جمهوری آذربایجان منجر گردید و مراحل ساخت این مسیر آغاز شده و با مشارکت پانصد میلیون دلاری آذربایجان در این طرح، ما شاهد رشد عملیاتی هستیم. از فعالان اقتصادی جمهوری آذربایجان دعوت شد تا در پروژه های سود آور در ایران سرمایه گذاری کنند. از ایجاد دفتر و شعب بانک‌های آذری در کشورمان استقبال شد و با اشاره به اراده بانک مرکزی آذربایجان برای تاسیس شعبه بانک در ایران ، فضای مناسب برای ایجاد شعب بانک‌ها در چارچوب اعتماد و منافع متقابل مساعد بوده و تسهیلات فوق العاده ای در اختیار آنان قرار داده خواهد شد. خوشبختانه دیدار هیات‌های سیاسی و اقتصادی از کشورمان از جمله سفر رئیس بانک مرکزی آذربایجان به ایران موجب شده تا روابط بانکی بخصوص با تعداد زیادی از بانک های متوسط جهان به حالت طبیعی بازگردد و بتوانیم از تفاهمنامه‌های اقتصادی بهره‌برداری کنیم.
- خبرنگار: جناب آقای دکتر حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی ایران در هشتم ماه اوت میلادی برای حضور در نشست سه‌جانبه سران روسیه، آذربایجان و ایران به آذربایجان سفر کرد. در حاشیه این سفر، ایشان با رییس جمهور آذربایجان نیز دیدار داشتند و بین دو کشور همسایه شش سند مهم به امضا رسید. این نشست و دیدارها را چه گونه ارزیابی می نمایید؟ به نظر شما، این نشست و دیدار چه تاثیراتی در راستای ارتقای سطح مناسبات دو کشور در پی خواهد داشت؟
- سقیر: این سفر بسیارمهم بود. در این سفر شش سند همکاری بین ایران و جمهوری آذربایجان به امضا رسید که هر یک از آنها می تواند تاثیرات مثبتی را برای هر دو کشور به همراه داشته باشد. سند اول در خصوص همکاری های گردشگری میان دو کشور است، سند دوم درباره همکاری های سایبری و ارتباطات است ، سند سوم مربوط به موضوع بسیار مهم و استراتژیک کریدور شمال به جنوب و خط آهن رشت – آستارا است که پل ارتباطی میان خلیج فارس و اروپای شرقی خواهد بود. سند چهارم توسعه همکاری های دو کشور در زمینه استاندارد است، سند پنجم در خصوص بهبود و توسعه همکاری های دو کشور در زمینه بانکی و مالی است و سند ششم در ارتباط با قرنطینه گیاهان است. غیر از دیدار دو جانبه میان روسای جمهوری ایران و آذربایجان یک دیدار سه جانبه میان روسای جمهوری ایران، آذربایجان و روسیه برگزار شد که از هر حیث حائز اهمیت است. در واقع دیدار سه جانبه روسای جمهوری ایران و آذربایجان و روسیه ، نقطه عطفی در تحولات سیاسی منطقه خواهد بود . در پایان سفر نیز بیانیه ای در خصوص این دیدار میان سه کشور صادر شد. اهمیت نشست سه جانبه در این است که سه طرف به دنبال راهکارهای اقتصادی، با سازمان های اقتصادی معتبر هستند و حوزه های اقتصادی را فعال می کنند، توجه به حمل و نقل ، تجارت متقابل و مساله سهولت انتقال انرژی از نکات مهم این نشست بود. در عین حال این دولت ها مورد تهدید تروریسم و قاچاق مواد مخدر هستند که این موضوع نیز مورد بحث و بررسی قرار دادند. نشست سه جانبه روندی برای همکاری های مساعد در آینده است که تا کنون سابقه نداشته و بدین جهت یک ملاقات تاریخی و حساب شده تلقی می شود. این دیدار می تواند روش نوینی برای همگرایی منطقه ای باشد و در مقاصد سیاسی ایران مشکل گشا و راهبردی تقلی شود و به نظرم این رویداد مهم محسوب می شود.
- خبرنگار: جمهوری اسلامی ایران بارها از آمادگی خود جهت کمک به حل و فصل مناقشه قره باغ را اعلام نموده است. همان گونه که می دانید فعالیت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در حل مناقشه قره باغ دیگر بیش از دو دهه است که نتیجه ای دربرنداشته است. به نظر جنابعالی مشارکت ایران در مذاکرات صلح آمیز قره باغ ممکن است به حل این مناقشه و پایان یافتن اشغال سرزمین های آذربایجان شتاب ببخشد؟ و جمهوری اسلامی ایران چه پیشنهاداتی برای حل و فصل این مناقشه دارد و نیز جمهوری اسلامی ایران با کدام یک از پیشنهادات ارائه شده از طرفهای مختلف برای حل این مناقشه استقبال می‌کند و می‌پذیرد؟
- سفیر: جنگ قره‌باغ یک موضوع با سابقه طولانی است و بیش از دو دهه است که وجود دارد. مهمترین دلیلی که باعث شعله‌ور شدن جنگ در منطقه قره‌باغ شد، ادعای استقلال جمهوری خودمختار قره‌باغ است که از سوی جمهوری آذربایجان قابل پذیرش نیست، چرا که باکو، قره‌باغ را بخشی از تمامیت ارضی خود می‌داند.هیچ کشوری دیگری نیز استقلال قره باغ را به رسمیت نشناخته است. این مناقشه می‌توانست با وساطت کشورهای مهم منطقه حل شود اما وظیفه میانجی‌گری به گروه مینسک سپرده شد و متاسفانه این گروه تاکنون نتوانسته است کمکی به حل مناقشه داشته باشد. به اعتقاد ما، تا زمانی که این مناقشه به صورت عادلانه حل‌وفصل نشود احتمال درگیری وجود دارد و به همین دلیل ایران خواهان تداوم آتش‌بس و یافتن راهکارهای اجرایی برای حل مناقشه است.جمهوری اسلامی ایران خواستار حل و فصل مناقشه است و تداوم آن را به نفع امنیت و ثبات منطقه نمی‌داند. معتقدیم که باید با درایت کشورهای منطقه به خصوص همسایگان در منطقه، شاهد فضای صلح و آرامش باشیم. باید از هر ظرفیتی برای پایان دادن این درگیری‌ها استفاده شود تا این مناقشه به صورت مسالمت‌آمیز و از طریق مذاکره حل و فصل شود.
- خبرنگار: آقای سفیر، مدت ماموریت شما به عنوان ریاست سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو به اتمام رسیده است. خود جنابعالی فعالیت خودتان را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟ در مدتی که شما سفیر بودید، اتفاقات زیادی بین دو کشور اتفاق افتاد و شما به صورت دیپلماتیک از عهدۀ همۀ آنها برآمدید. در این مدت چه دست‌آوردهایی در راستای تعمیق و تحکیم روابط دو کشور انجام شد؟ و نیز چه پیشنهاداتی برای تعمیق مناسبات دو کشور برای آینده دارید؟ فرصت را مغتنم شمرده برای شما آرزوی موفقیت و کامیابی داریم.
- سفیر: جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران اشتراکات زیادی دارند.حدود 85 در صد از مردم آذربایجان شیعه بوده و مشتاق زیارت اماکن مقدسه در مشهد و قم بخصوص مرقد مطهر حضرت امام رضا(ع) هستند. هر هفته کاروان هائی با اتوبوس از شهرهای مختلف آذربایجان عازم مشهد و قم می شوند و به همین دلیل پرواز باکو – مشهد دایر گردید. این تعاملات نشانگر دوستی و نزدیکی تمدن و فرهنگ بین دو کشور است. دو طرف تاکید زیادی بر ثبت میراث فرهنگی مشترک دو کشور به صورت مشترک دارند. اراده سیاسی رؤسای جمهوری ایران و آذربایجان و توافق ها و گفت وگوها ، مبتنی بر اشتراکات فرهنگی بوده و نشان دهنده آینده خوب دو کشور است. در حوزه های ترانزیت،تجارت ،انرژی و کشاورزی گام های مهمی برای توسعه روابط برداشته شده است.در طول ماموریت هیچگاه خود را غریبه احساس نکردم و ارتباط خوبی با مردم و مسئولین داشته و از حمایت آنان برخوردار بودم و با خاطرات خوش جمهوری آذربایجان را ترک می کنم.
Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency
دیدار رئیس جمهور ایران با مدیران ارشد سازمان خبرگزاری های آسیا و اقیانوسیه
خبرگزاری ترند در تهران در اجلاس اوآنا شرکت می کند
سید عباس موسوی: ایران مخالف کریدور زنگزور نیست
کوه بوزدوخ و ارتفاعات اطراف آن تحت نظارت ارتش آذربایجان 
دیدار رئس جمهور آذربایجان با رئیس جمهور ایران در ترکمنستان
تسلیت رئیس جمهور آذربایجان به همتای ایرانی خود
