تلاش ایران برای جلوگیری از افت فشار پارس جنوبی

دالغا خاتین اوغلو

در حالی که ایران برای صادرات ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز از پارس جنوبی در سالهای آبنده آماده می شود، این میدان به سرعت به نقطه افت فشار نزدیک می شود.

میدان مشترک پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان که یک سوم آن در آبهای ایران و مابقی در آبهای قطر است، بعد از تولید تجمعی ۳.۴ تریلیون متر مکعب، با افت فشار مواجه شده و طی هفت سال آینده بدون استفاده از کمپروسورها، عملا تثبیت تولید گاز ناممکن خواهد بود.

بخش ایرانی این میدان ۱۳ تریلیون متر مکعب گاز و ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی دارد. ایران یک دهه بعد از قطر تولید گاز خود را شروع کرده و مجموعا تاکنون ۱ تریلیون متر مکعب برداشت گاز داشته که ۲.۴ بار کمتر از برداشت قطر بوده است. ایران در نظر دارد تولید گاز از میدان پارس جنوبی را در سال جاری ۱۰۰ میلیون متر مکعب افزایش داده و به رقم ۵۳۰ میلیون متر مکعب در روز برساند و بدین ترتیب تولید گاز ایران برای اولین بار از قطر پیشی خواهد گرفت.

این کشور کلا در نظر دارد تا سال ۲۰۲۱ تولید گاز از پارس جنوبی را با راه انداری فازهای جدید و تمکیل ۲۴ فاز، به ۸۰۰ میلیون متر مکعب برساند، اما دو سال بعد از آن، عملا فشار مخزن به نزدیك فشار نقطه شبنم خواهد رسید و تولید طبیعی گاز با افت مواجه خواهد شد.

یک کارشناس رسمی صنعت نفت ایران در گفتگو با «نچرال گس یوروپ» می گوید که در پارس جنوبی با افت فشار مخزن بر اثر تولید، اجزای سنگین موجود در گاز جدا شده و اطراف دهانه چاه به شكل مایع تجمع پیدا می كنند. تجمع میعانات در اطراف چاه، باعث كاهش شدید تراوایی گاز و بالطبع كاهش تولید گاز خواهد شد. این اتفاق هم اکنون نیز در حال اتفاق افتادن است و تا سال ۲۰۲۳ نیاز به کمپروسورها و سکوهای ۲۰ هزار تنی (۱۰ برابر سکوهای کنونی تولید گاز) و تجهیزات و روشهای ازدیاد برداشت برای تثبیت تولید گاز نیاز خواهد بود و در سال ۲۰۳۳ نیز عملا سرنوشت تثبیت تولید گاز به تکنولوژیهای جدیدتر بستگی خواهد داشت.

مدیر مهندسی و ساختمان شرکت نفت و گاز پارس ۲۷ اوت در گفتگو با خبرگزاری مهر نیز گفته است که هم اکنون نصب ایستگاه‌های تقویت فشار گاز مهمترین سناریوی مقابله با افت فشار گاز در این میدان مشترک است و در همین زمینه شرکت نفت و شرکت توتال تفاهمنامه ای برای مطالعه میدان پارس جنوبی برای تثبیت تولید میدان امضا شده و انتظار می رود که کارهای مطالعاتی یک سال طول بکشد.

کارشناس وزارت نفت ایران که نخواست نامی از وی برده شود، گفت که سناریوهای مختلقی تاکنون برای تثبیت تولید گاز در سالهای آتی مطرح شده که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند، اما میدان پارس جنوبی خصوصیات بسیار پیچیده خود را دارد و باید با دقت مطالعه شود.

بگفته وی، هم اکنون ۱۵ فاز پارس جنوبی تولید گاز دارند و تا یک سال آینده ۴ فاز نیز به چرخه تولید خواهند رسید. «با راه اندازی فازهای جدید افت فشار گاز مخزن مشترک تشدید خواهد شد و حتی احتمالا تولید از برخی چاههای قدیمی امکان برداشت میعانات گازی به صفر برسد. به همین خاطر، نصب سکوی چهارم فاز ۱۲ پارس جنوبی متوقف شده است و این فاز که معادل ۳ فاز استاندارد پارس جنوبی است، تنها با سه سکو فعالیت می کند و بجای ۸۲ میلیون متر مکعب، روزانه حدود ۶۰ میلیون متر مکعب تولید انجام می دهد».

بگفته وی، در سالهای پیش رو فشــار مخزن به درجه ای می رسد که عملا تولید میعانات گازی را مختل می کند، چرا که هم اکنون روزانه حدود ۴۵۰ هزار بشکه میعانات از پارس جنوبی تولید می شود و انتظار می رود که این رقم تا سال ۲۰۲۱ به یک میلیون بشکه برسد.

بگفته این کارشناس فعلا بازگردانی گاز تولیدی به مخزن، تزریق گازهای نیتروژن و دی اكسید كربن، تغییر خاصیت ترشوندگی سنگ مخزن و مدیریت مخزن بعنوان راههای ممکن جهت تثبیت میعانات گازی مطرح است، اما نیاز به مطالعات بیشتر دارد. بگفته وی، بعد از سال ۲۰۲۳ احتمالا در برخی فازها ۵۰ تا ۱۰۰ درصد گاز تولیدی (متان) دوباره بعد از جداسازی از میعانات گازی به مدت ۱۰ تا ۱۵ سال به مخزن تزریق شود تا تولید میعانات گازی افزایش یابد، البته این بدترین گزینه است. «فعلا تزریق دی اکسید کربن به مدت ۲۰ سال بعنوان بهترین سناریو مطرح است».

این کارشناس نفت گفت که در مورد بخصوص تولید گاز، بهترین راه استفاده از یک یا دو کمپرسور در هر سکو هست که البته فضای زیادی اشغال خواهد کرد و باید سکوهای جدیدی ۱۰ برابر بزرگتر از سکوهای حاضر در پارس جنوبی نصب شود. «دو کمپروسور در هر سکو، می تواند تولید گاز را تا ۷۰ درصد افزایش دهد.

البته صادرات روزانه ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز ایران و حتی بیشتر از این رقم در سالهای پیش رو ناممکن نخواهد بود.

اخیرا امیر حسین زمانی نیا در گفتگو با خبرگزاری ترند گفت که هم اکنون ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز در کشور به هدر می رود که پروژه هایی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار تعریف شده که با کاهش فلیرینگ و افزایش بازدهی صنایع کشور، از جمله نیروگاهها، عملا مصرف داخلی گاز در حد کنونی ۷۰۰ تا ۷۵۰ میلیون متر مکعب ثابت خواهد ماند.

ایران هم اکنون روزانه بیش از ۳۰ میلیون متر مکعب فلیرینگ دارد.

از طرفی ایران ۴۹ میدان نفت و گاز را برای شرکتهای خارجی در قالب مدل قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC معرفی کرده که در صورت توسعه آنها، انتظار می رود روزانه ۳۸۰ میلیون متر مکعب گاز از ۲۱ میدان گازی مستقل و ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز همراه از میادین نفتی تولید شود.

البته ایران نیاز شدیدی به افزایش تزریق گاز به میادین نفتی نیز دارد. ۸۰ درصد میادین نفتی فعال ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و روزانه نیاز به تزریق ۲۸۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب گاز برای تثبیت تولید نفت دارند. فعلا ایران یک سوم این میزان را تزریق می کند. در سالهای گذشته، از ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۵ نیز کل گاز تزریقی ایران به میادین نفتی حدود ۵۸۱ میلیارد متر مکعب بوده، در حالی که این رقم بایستی ۱۲۷۰ میلیارد متر مکعب می بود. برای سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴ نیز ایران بطور متوسط روزانه ۲۸۷ میلیون متر مکعب باید تزریق گاز به میادین نفتی انجام دهد.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency