ایران

شانه دار مهاجم؛ کابوس آبزیان دریای خزر

12 نوامبر 2013, 16:10 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو، خبرگزاری ترند 21 آبان/ دالغا خاتین اوغلو، امید نیایش/

تکثیر شانه دار مهاجم موسوم به "نميوپسيس" در دریای خزر طی سالهای گذشته ضربه سنگینی بر اکوسیستم این دریا وارد کرده است.

تکثیر این آبزی باعث به هم خوردن زنجیره غذایی آبزیان و کاهش 10 برابری انواع آبزیهای خزر اعم از کیلکا ماهی ها، ماهیان خاویاری و فک دریای خزر شده است.

در کنار آلودگیهای روزافزون دریای خزر، با افزایش شمار شانه دارهای مهاجم نمیوپسیس در دریای خزر که از پلانکتونها تغدیه می کنند، پلانکتون های موجود در دریای خزر تا 90 درصد کاهش یافته است.

از آن جایی که پلانکتونها غذای اصلی ماهی های کوچک کیلکا است، شمار کیلکاها در این دریا کاهش چشمگیری داشته است. ماهی کیلکا نیز به نوبه خود منبع تغذیه بسیاری از آبزیان این دریا از جمله ماهیان خاویاری و فک دریای خزر است.

در نتیجه اختلال در زنجیره غذایی آبزیان دریای خزر شمار انواع ماهیها و فکها بعضا تا 10 برابر کاهش یافته است.

مهمان آخوندوف، رییس انستیتوی پژوهش های آبزی پروری وزارت اکولوژی و منابع طبیعی جمهوری آذربایجان به خبرگزاری ترند می گوید که بر اساس نمودار آماری چند ساله، تعداد کیلکاها در جنوب خزر 8 تا 10 برابر و در نواحی میانی دریا 5 تا 6 برابر کاهش یافته است.

بگفته وی "در مقایسه با سال 1999-2000 در دریای خزر، هم تعداد پلانکتون های جانوری و هم تعداد کیلکاها 10 برابر کاهش یافته است. این روند نزدیک به 10 سال است که ادامه دارد. کاهش کیلکاها، به نوبه خود، منجر به کاهش ماهیان خاویاری و فک دریای خزر تا یک دهم شده است. دریای خزر به بدنی بیمار ماننده است و کل زنجیره غذایی دریا با اختلال مواجه شده است."

به گفته آخوندوف شانه دار دریایی مهاجم، بومی سواحل امریکا در اقیانوس اطلس است و برای نخستین بار در 1987 در دریای سیاه و در 1990 در دریای آزوف مشاهده شد. این گونه مهاجم در سال 1999 از طریق کانال ولگا-دن وارد دریای خزر شده است.

این مقام آذربایجانی می گوید که "حضور شانه دار دریایی مهاجم در دریای خزر سبب ایجاد مشکل برای تمام کشورهای حاشیه این دریا شده است. این شانه دار بیشتر بر روی ماهیان خاویاری از نوع شاه ماهی، فیل ماهی و خاویار تاثیر گذاشته است. حال آن که ماهی اوزون برون به دلیل آن که از آبزیان نقاط عمیق تر دریا تغذیه می کند کمتر تحت تاثیر قرار گرفته است".

آخوندوف تاکید کرد که در حال حاضر ماهیان خاویاری دریای خزر با کمبود منابع غذایی مواجه اند.

به گفته وی، تکثیر و گسترش شانه دارها بیشتر در فصل تابستان- که میزان پلانکتون ها افزایش می یابد رخ می دهد.

آخوندوف همچنین افزود که شانه دارها در مدیترانه، بالتیک و دریای سیاه نیز موجب کاهش جمعیت کیلکاها شده اند.

رییس انستیتوی پژوهش های آبزی پروری آذربایجان با اشاره به این که کشورهای ساحلی خزر ابتدا تصمیم داشتند ازگونه دیگری از شانه داران به نام "برویه" برای کنترل زیستی شانه دار مهاجم نميوپسيس استفاده کنند، افزود که "اما تحقیقات نشان داد که افزایش جمعیت برویه تاثیرات منفی دیگری بر اکوسیستم خزر تحمیل خواهد کرد. نهایتا تصمیم گرفته شد که اقدامی برای کنترل شانه دار مهاجم صورت صورت نگیرد چرا که تعداد این گونه پس از انطباق آن با اکوسیستم خزر خود به خود کاهش خواهد یافت".

بگفته وی، "در حال حاضر در بخش های میانی دریا کاهش جمعیت شانه دار مهاجم قابل مشاهده است، هر چند که در بخش های جنوبی هنوز اثری از کاهش دیده نمی شود. انتظار می رود در این منطقه نیز در آینده نزدیک پروسه کاهش طبیعی جمعیت شانه دار مهاجم رخ دهد. از همین روی نیازی به وارد کردن برویه برای مبارزه بیولوژیکی با شانه دار مهاجم خزر نیست."

در همین زمینه الهام علی اکبروف، مدیر انستیتوی جانور شناسی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان نیز به خبرگزاری ترند گفت که شانه دار مهاجم خزر جمعیت فیل ماهی را در این دریا بیش از پیش کاهش داده است.

فیل ماهی هم اکنون در فهرست گونه های "به شدت در معرض خطر انقراض" قرارد دارد و خاویار آن گران ترین نوع خاویار است.

به گفته علی اکبروف در بخش آذربایجانی خزر، شانه دار مهاجم بیشتر به منطقه لنکران آسیب رسانده است، چرا که شوری آب دریا در این بخش بیش از دیگر نقاط است. این شرایط برای زیست شانه دار مهاجم مساعدتر است. شوری آب به طرف مناطق شمالی و آبشرون به تدریج کاهش می یابد.

او همچنین خاطرنشان کرد که در حال حاضر ثبات نسبی حکمفرماست و جمعیت ماهیان کیلکا در مقدار کمینه پیشین ثابت مانده است.

علی اکبروف افزود که امکان نابودی شانه دار مهاجم وجود ندارد و هر بخش از بدن این جاندار توانایی تبدیل شدن به شانه دار جدید را دارد.