پتانسیل آستارا در روابط تهران-باکو

دالغا خاتین اوغلو مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان

علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارائی ایران در سفر روز پنج شنبه خود به باکو در مصاحبه با خبرگزاری ترند گفت که هدف از این سفر گسترش همکاریهای اقتصادی و تجاری بین ایران و آذربایجان است.

یکی از مناطقی که دو کشور طی سالهای گذشته بعنوان نقطه ثقل افزایش همکاریهای تجاری و اقتصادی در نظر گرفته اند، شهر مرزی آستارا است.

شهر مرزی آستارا میان ایران و جمهوری آذربایجان موقعیت بسیار مناسبی در راستای افزایش همکاریهای تجاری-اقتصادی میان دو کشور دارد. حداقل دو پروژه عظیم بین المللی از همین منطقه در حال اجرا شدن است، پروژه فیبر نوری «اپگ» و خط آهن «کریدور شمال-جنوب».

فعلا فیبر نوری اپگ (EPEG) که از آلمان تا خلیج فارس کشیده شده است، بصورت زودهنگام راه اندازی شده و در حال تکمیل است، اما خط آهن کریدور شمال-جنوب در شرق دریای خزر تقریبا تکمیل شده و در غرب آن هنوز با اما و اگرهایی مواجه است. اگرچه در داخل ایران نیز زیرساختهای لازم برای اتصال کریدور شمال جنوب از شرق و غرب دریای خزر به شبکه راه آهن ایران وجود ندارد.

در صورت تکمیل دو پروژه یاد شده، احتمالا چهره اقتصادی-سیاسی منطقه بکلی عوض خواهد شد و پتانسیل بسیار بالایی برای همکاریهای کشورهای ساحلی خزر تا آسیای شرقی ایجاد خواهد شد.

خط لوله گازی آستارا

ایران و آذربایجان بیش از همه‌چیز به‌عنوان دارنده منابع عظیم نفت و گاز و تجربه اكتشاف، تولید و صادرات آن، در این حوزه می‌توانند همكاری‌های دوجانبه داشته باشند. مقامات شركت ملی نفت ایران ماه اكتبر سفری به ایران داشتند و در حوزه اكتشاف دریای خزر تفاهمنامه‌ یی امضا كردند.

بیژن نامدار زنگنه 22 آبان در تركیب هیاتی بلندپایه به رهبری حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران وارد باكو شد و طی مصاحبه ای که با خبرگزاری ترند داشت، بر چند موضوع تكیه کرد که یکی از آنها موضوع ذخیره گاز ایران در جمهوری آذربایجان است.

ایران هم اکنون دو مخزن ذخیره سازی طبیعی گاز دارد که سال جاری دو میلیارد متر مکعب به آنها (شوریجه و سراجه) گاز تزریق کرد و در پاییز و زمستان که با کمبود گاز مواجه است، برداشت از این مخازن را آغاز نمود. اما آذربایجان دو مخزن بزرگ ذخیره گاز دارد که پتانسیل ذخیره سازی گاز حدود 5 میلیارد متر مکعب است که چهل درصد آن بدون مصرف باقی مانده است.

هم اکنون ایران و آذربایجان از طریق خط لوله گازی آستارا روزانه 1.2 میلیون متر مکعب عملیات سوآپ (معاوضه) گاز انجام می دهند و از همین خط لوله با تغییراتی می توان گاز ایران را در تابستان به مخازن مخزن قره‌باغ و مخزن قالماز آذربایجان منتقل و ذخیره سازی کرد و در فصول سرد سال، دوباره برداشت و از طریق خط لوله آستارا به ایران منتقل کرد.

البته با ساختن یک خط لوله جدید از همین مسیر می توان با ، گاز مازاد ایران را در آینده تحویل گرفت و همراه با گاز میدان شاه دنیز آذربایجان به اروپا صادر کرد. البته در شرایط تحریم، این موضوع ممکن نخواهد بود.

خود ایران در توسعه میدان گازی شاه‌دنیز آذربایجان یك دهه است كه مشاركت دارد. این میدان دارای بیش از یك‌تریلیون مترمكعب گاز قابل استخراج است كه هم‌اكنون از فاز اول آن روزانه 27میلیون مترمكعب گاز و 50 هزار بشكه میعانات گازی استخراج می‌شود.

ایران سهمی 10 درصدی در این پروژه دارد، یعنی باتوجه به اینكه نوع قرارداد «مشاركت در تولید» است، 10 درصد از كل ذخایر این میدان در مالكیت ایران است. فاز دوم این میدان نیز انتظار می‌رود كه تا سال 2019 به سالانه 16 میلیارد مترمكعب گاز به ترکیه و اروپا صادر کند. با این حساب تا سال 2019 از فاز اول و دوم شاه‌دنیز سالانه 25 میلیارد مترمكعب گاز تولید خواهد شد. قرار است كل گاز تولیدی از فاز دوم این میدان به تركیه و اروپا صادر شود. برای همین منظور یک خط لوله از آذربایجان به گرجستان (کریدور جنوبی)، یک خط لوله از مرز گرجستان با ترکیه به مرزهای غربی ترکیه (خط لوله ترانس آناتولین) و یک خط لوله از ترکیه به اروپا (خط لوله ترانس آدریاتیک) در نظر گرفته شده است.

پروژه اپگ

کابل فیبرنوری پروژه مخابرات دیتا و اینترنت «اپگ» از فرانکفورت آلمان تا جمهوری آذربایجان و ایران و عمان گسترش یافته است، قرار است به هند و کشورهای آسیای شرقی متصل شود.

شبکه فیبر نوری انتقال داده اپگ از آلمان تا لهستان و اوکراین و آذربایجان امتداد یافته و از طریق ایران به خلیج فارس و عمان متصل می شود. بخشهایی این پروژه در سال 2012 به بهره برداری رسید.

طول این فیبرنوری 10 هزار کیلومتر است که حدود یک سوم آن از خاک ایران می گذرد.

این پروژه آلترناتیوی برای کابل نوری کانال سوئز است که تا عربستان و آسیای شرقی کشیده شده است.

حدود یک سوم مسیر اپگ (بیش از 3000 کیلومتر) از خاک ایران می گذردو ظرفیت این پروژه 3200 گیگابیت بر ثانیه هست که قرار است تا پایان سال 1394 تکمیل شود.

ایران هم اکنون ظرفیت حدود 200 گیگابیت بر ثانیه این پروژه را بهره برداری می کند و قرار است تا پایان 1393 این رقم به 500 گیگابیت بر ثانیه افزایش یابد.

پروژه اپگ می تواند به امتداد فیبر نوری که از کانال سوئژ می گذرد «اِی آی جی» (Europe India Gateway) متصل شود، و بدین ترتیب، عملا ارتباط اینترنتی ایران با هند و آسیای شرقی برقرار خواهد شد که می تواند درآمد هنگفتی برای ایران و دیگر کشورهای مسیر ترانزیت دیتا ایجاد کند.

پروژه ای آی جی به طول 15 هزار کیلومتر فیبرنوری زیردریایی است که بریتانیا را به برخی کشورهای اروپایی و از آنجا به لیبی، مصر، عربستان، امارات، عمان و هند متصل می کند.

خود ایران می خواهد از 10 درصد ظرفیت اپگ استفاده کند.

پروژه کریدور شمال- جنوب

موضوع دیگر، پروژه خط آهن شمال جنوب است که بخش شرقی آن (شرق دریای خزر) ماه گذشته افتتاح شد و کشورهای قزاقستان، ترکمنستان را به ایران متصل کرد.

بخش جنوب دریای خزر این پروژه که اراضی ایران هست، بصورت نصف و نیمه ساخته شده و قرار است هم به خط آهن آستارا در مرزهای ایران و آذربایجان متصل شود و هم از مسیر سمنان به شبکه خط آهن ایران بپیوندد تا عملا حوزه دریای خزر را به خلیج فارس وصل کند.

راه آهن آستارا در بخش جمهوری آذربایجان تنها با ساخت هشت کیلومتر راه آهن تمکیل خواهد شد و در صورتی که این پروژه راه اندازی شود، عملا دور تا دور دریای خزر از طریق خط آهن به همدیگر متصل خواهد شد و از طرفی کشورهای ساحلی خزر از طریق شبکه خط آهن ایران به خلیج فارس متصل خواهند شد.

از طریق خط آهن بخش غربی خزر، سالانه می تواند 10 میلیون تن کالا و سه میلیون نفر مسافر را جابجا کرد و بخش شرقی نیز به همین میزان و حتی بیشتر پتانسیل فعالیت دارد.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency