تحلیل و نظر

عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی- سازش معقول با گرجستان امکانپذیر است

9 مارس 2011, 20:59 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

اِلمیرا تاری وردی اوا، تحلیلگر بخش اروپایی خبرگزاری "ترند"

در شهر برن سوئیس روز 9 مارس مذاکرات بین طرفهای روسی و گرجی در مورد عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی انجام می شود. پیوستن روسیه به سازمان تجارت جهانی به واسطه برخی عوامل، از جمله عامل گرجستان دشوار شده است. مسئله پذیرش اعضای جدید به سازمان تجارت جهانی باید با اتفاق آراء اعضا حل شود- همه شرکت کنندگان باید اعلام موافقت کنند و اگر گرجستان بعنوان عضو سازمان تجارت جهانی به عضویت روسیه نظر مثبت ندهد، راه مسکو به سوی این سازمان برای مدت طولانی مسدود خواهد شد. گرجستان نسبت به آغاز گفتگوها با روسیه پیرامون این مسئله اعلام آمادگی کرده، ولی بعید بنظر می رسد که موضوع مذاکرات با گرجستان نظر روسیه را تأمین کند. مسایل تجارت متقابل که در آن اختلاف نظر بین مسکو و تفلیس وجود دارد، دقیقاً توسط سازمان تجارت جهانی تنظیم می شود.

موضع گرجستان چندین سال است که بلاتغییر مانده است. طرف گرجستانی اصرار بر این دارد که کارمندان گمرکی گرجستانی باید در مناطق گمرکی بین روسیه و آبخازی، روسیه و اوستیای جنوبی که قانوناً جزو سرزمین های گرجستان میباشد، حضور یابند. تفلیس اعلام می کند که تجارت بین گرجستان و روسیه که در آن کالاها به واسطه اوستیای جنوبی و آبخازی جابجا می شوند، ممکن نیست، زیرا به زعم گرجستان مرزی بین مناطق جدایی طلب و روسیه وجود ندارد.

موضع روسیه اختلاف اساسی با موضع گرجستان دارد. مسکو با به رسمیت شناختن مناطق جدایی طلب گرجستان، نمی تواند بطور یکجانبه کنترل گمرک را به کارکنان گمرکی گرجستانی واگذار نماید. جایگزین آن- برسمیت شناختن ناتمامیت حق حاکمیت اوستیای جنوبی و آبخازی در مسایل گمرکی- برای مسکو غیر قابل قبول است.

گرچه طرفین دارای امکان واقعی برای دستیابی به سازش در این وضعیت پیچیده هستند. در وهله نخست، این امر شامل امکان لغو تحریمهای روسیه که پس از جنگ تابستان سال 2008 در گرجستان اعمال کرد، می شود. گرجستان در آن زمان بابت از دست دادن بازار روسیه بسیار ضرر کرد- منع واردات شراب، آب و میوه جات از گرجستان، برای این کشور یک ضربه قابل محسوس شد. امروز بخاطر انعطاف مواضع گرجستان در مسئله سازمان تجارت جهانی، روسیه می توانست واردات کالاهای گرجستانی را لغو و روابط تجاری را که می تواند بدون مناسبات دیپلماتیک نیز موجود باشد، از سربگیرد.

آیا روسیه چنین اقدامی انجام خواهد کرد؟ هنوز بعید است. اولاً، روسیه بدون گرجستان هم دارای معضلات متعددی میباشد که مانع عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی می شود. قبل از هر چیزی، روسیه در ارتباط با مسئله پذیرش به سازمان تجارت جهانی، مسایل لاینحل مرتبط با حداکثر مقدار مجاز پشتیبانی از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از طرف دولت، مسایل تعریف سهمیه بر واردات گوشت گاو، گوشت خوک و گوشت مرغ به روسیه دارد.

علاوه بر این، نقض حقوق مالکیت معنوی، همچنین حفظ میراث جکسون- ونیک نیز مانع پیوستن قریب الوقوع روسیه در سازمان تجارت جهانی می گردد. در چنین وضعیتی، عجله برای توافق با گرجستان برای روسیه حتمی نیست. بویژه، با توجه به اینکه مسکو امیدوار است، غرب که طرفدار عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی است، خود باید مشکلاتش را با گرجستان حل و فصل کند. مسئله عضویت روسیه برای تجارت جهانی حائز اهمیت است و مسکو انتظار دارد تا آمریکا و اروپا موفق به متقاعد ساختن گرجستان به تغییر موضع خواهند شد. روسیه- تنها دارنده اقتصاد عظیم غیر مرتبط با محدودیت هایی است که سازمان تجارت جهانی بر عوارض وارداتی وضع می کند و نیز در سیستم قانونی عمومی حل و فصل اختلافات تجاری شرکت نمی کند. در چنین شرایطی، عضویت روسیه در این سازمان به سود غرب است.

روزنامه "کومرسانت" به نقل از منبع رسمی در کرملین نوشت، مذاکرات توسط جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا که دیروز وارد مسکو شد، از جمله به بررسی مسایل رفع ممانعت های گرجستان برای پیوستن روسیه به این سازمان اختصاص خواهد یافت. مسکو امیدوار است که واشنگتن تفلیس را به رفع اعتراض های فعلی مجاب خواهد کرد و از سوی طرف آمریکایی پیامهایی در مورد آمادگی برای مساعدت وجود دارد که وابسته به موضع مسکو نسبت به لیبی میباشد.

روسیه نه تنها از تحریم های پیشنهادی غرب سازمان ملل نسبت به مقامات لیبی حمایت نمود، بلکه همچنین جنایات نظامی علیه مردم غیرنظامی در لیبی را نیز محکوم کرد. در غیر اینصورت، روسیه یک دریچه دیگر برای ورود به سازمان دارد. مسکو می تواند اصرار ورزد که پیوستن آن به سازمان نه با اجماع اعضای علاقمند، بلکه با اکثریت آراء به تأیید برسد. این فرصت با مقررات سازمان تجارت جهانی منتفی نیست، ولی هرگز تصویب نشده است. در این سناریو، طرف روسی باید اعضای سازمان را به لغو مقررات مذاکرات چندجانبه و ایجاد تجربه متقاعد سازد. لیکن در این صورت، انتظار عضویت قریب الوقوع روسیه در سازمان تجارت جهانی دشوار خواهد بود.

بدیهی است، روسیه ضمن دریافت حق نفوذ بر ضوابط تجارت بین المللی، حمایت از صادرات و تولید کنندگان خود در بازار خارجی، از عضویت در سازمان تجارت جهانی سود خواهد برد.

ولی اینکه آیا دولت کنونی روسیه موفق به نفوذ بر موضع گرجستان در مسئله عضویت سازمان تجارت جهانی خواهد شد، و روسیه بخاطر پیوستن به سازمان می تواند به سازش های معقول با گرجستان تن دهد- سؤال بزرگی است.