کارشناس ترک: در روابط آذربایجان و ترکیه نیاز به تهیه یک مکانیسم مشترک وجود دارد

7 اکتبر 2010, 14:16 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو، 15 مهر/ خبرگزاری "ترند" خبرنگاران: او. صادق اوا/

چاقری ارخان، مدیر مرکز مطالعات ملتهای اروپایی در دانشگاه آنکارا معتقد است، بحران کوتاه مدت در روابط آذربایجان و ترکیه در پاییز سال گذشته اولین بار مسئله بازنگری در روابط دوجانبه را در دستور کار قرار داد.

ارخان، روز پنجشنبه در مرکز مطالعات راهبردی ریاست جمهوری آذربایجان، ضمن سخنرانی در موضوع "روابط ترکیه و آذربایجان: انتظارات و نتایج" گفت: "تنها دلیل این بحران- هماهنگی ناکافی اقدامات است".

به گفته وی، روابط استراتژیکی بین کشورها باید به مکانیسم واحد اتحاد ترکیه و آذربایجان ارتقا یابد.

بحران در مناسبات آذربایجان و ترکیه بعلت امضای پروتکل ها مبنی بر عادی سازی روابط میان آنکارا و ایروان در تاریخ 10 اکتبر سال 2009 ایجاد شد. ولی این اسناد توسط پارلمان های ترکیه و ارمنستان تصویب نشد.

روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ارمنستان در سال 1993 قطع شد. دلیل قطع مناسبات و مسدود شدن مرز ترکیه و ارمنستان در سال 1993، ادعای ایروان برای برسمیت شناخته شدن "قتل عام ارامنه" در جهان و اشغال سرزمینهای آذربایجان توسط نیروهای مسلح ارمنستان بود.

به گفته ارخان، عادی سازی روابط بین ترکیه و ارمنستان بدون حل مناقشه قره باغ کوهستانی ممکن نبود، و طرف ارمنی بخوبی اینرا درک می کرد.

وی معتقد است، ولی در این مسئله هماهنگی ناکافی بین ترکیه و آذربایجان نبود. به گفته کارشناس ترک، متن پروتکل هانه از طریق ترکیه، بلکه توسط روسیه به طرف آذربایجانی ارایه شد.

وی افزود: "با وجود انیکه ترکیه این روند (عادی سازی روابط با ارمنستان) را با هدف پایان اشغال سرزمینهای آذربایجان آغاز کرد، لیکن با این پروتکل ها نه تنها رسیدن به اهداف مورد نظر مقدور نبود، بلکه بر عکس، فقط باعث وخامت اوضاع شد".

به گفته وی، پروتکل های امضا شده علت بحران در روابط ترکیه و آذربایجان شد، موجب بی ثباتی اوضاع در پارلمان ترکیه شد و در نتیجه، پارلمان ارمنستان خود از تصویب آن خودداری کرد.

ولی به گفته او، این پروتکل ها باعث مشکلاتی در روابط ترکیه و آذربایجان گردید.

وی تصریح نمود: "علیرغم اینکه بین ترکیه و آذربایجان در کلیه زمینه های همکاری توافقنامه امضا شده، ما بایستی مکانیسم این روابط را مشابه با مکانیسم های تهیه شده توسط ترکیه با تعدادی از کشورهای عربی، تهیه کنیم".

بطور مثال، وی لغو روادید میان ترکیه و برخی کشورهای عربی، همچنین ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ترکیه، سوریه، لبنان و اردن را ذکر کرد.

ارخان، عامل مهم دیگر در گسترش رایزنی ها بین دو کشور را همکاری جوامع ترکیه و آذربایجان در خارج خواند.

این کارشناس خاطرنشان ساخت، تعداد آمریکایی های آذری تبار بمراتب بیشتر از ترکهای مقیم آمریکا است. اکثر آنان مهاجران ایران هستند.

وی یادآور شد: "ولی موضوع بحث کیفیت است، نه کمیت. ترکها و آذربایجانی های مقیم خارج از کشور باید لابی تشکیل دهند تا بتواند در برابر لابی ارامنه بایستد".

ارخان همچنین گفت که ظرف چند سال اخیر در مجلس سنا و کنگره آمریکا نفوذ کافی لابی ترک- آذربایجانی محسوس نبود که بهمین علت در بهار سال گذشته کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا سندی مبنی بر برسمیت شناخته شدن "کشتار ارامنه" را به تصویب رساند.

ارخان افزود: "باید روابط فی مابین را نه تنها میان حکومت ها، بلکه بین جوامع دو کشور برقرار ساخت. این امر شامل بخش رسانه ها، دانشگاه ها و اتاقهای فکری است. همه اینها باید به یک استراتژی کلی ارتقا یابد، در غیر اینصورت دیر خواهد شد".