تحلیلگر ترند نیوز- ترکیه شعله ای در خاورمیانه

26 سپتامبر 2009, 16:45 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

علویه صادق اوا تحلیلگر خبرگزاری خاورمیانه "ترند نیوز"

احتمال می رفت که ترکیه دیگر با آن علاقه قبلی برای حل مشکلات حاد در خاور میانه، بعد از جنگ در نوار غزه توسط اسرائیل علیه حماس در ماه ژانویه سال جاری، تلاش نکند.
تلاش آنکارا در خاور میانه به عنوان کشور میانجیگر برای حل مناقشه سوریه و عراق پس از اتهامات نوری المالکی نخست وزیر عراق، که دولت سوریه را به عدم همکاری در تحقیقات دو بمبگذاری در بغداد در روز 19 اوت که منجر به کشته شدن بیش از 100 نفر شده بود، آغاز شده است.
با اینکه "احمد داود اوغلو" وزیر خارجه ترکیه گفت: ترکیه نقش کشور میانجیگری در حل مناقشه سوریه و عراق ندارد، لیکن از روزهای اول این مناقشه وزیر خارجه ترکیه در دمشق با "بشار اسد" و سپس در بغداد با "المالکی" دیدار و و مذاکراتی انجام داده بود.
کشورهای عربی در نشست اتحادیه کشورهای عربی در قاهره موفقیت ترکیه را در میانچیگری بین سوریه و عراق مثبت ارزیابی کرده اند.

در واقع برای آنکارا اوضاع ثابت در خاورمیانه که در نتیجه مبارزه های داخلی خارج از کنترل شد، ضروری است. می توان دلایل متعددی نشان داد. اما برجسته ترین دلیلها می تواند عبارت از: مبارزه با جدایی طلبان حزب کارگران کردستان (پ ک ک) و پیشرفت های عظیم در روابط با سوریه باشد.
در موضوع مهار پ.ک.ک، دولت عراق برای ترکیه یاور خوبی نبوده است. اول اینکه در عراق دیدگاه ها راجع به همکاری با ترکیه در مبارزه با جدایی طلبان که در شمال عراق مستقر هستند، متفاوت است. با وجود این که "جلال طالبانی" رئیس جمهور عراق کرد نژاد است، برای مبارزه با تروریست های "پ ک ک" حمایت کامل خود را ابراز نمود. درعراق مسئله کردستان مستقل همچنین باز باقی مانده است. تحلیلگران نیز معتقدند که احزاب شیعه عراق از جمله حزب المالکی در آستانه انتخابات در کشوردر ماه ژانویه سال 2010 بر خلاف ارگان های سیاسی کرد گامی بر نخواهند داشت.
بنابراین تلاش آنکارا برای جلب موافقت عراق برای همکاری علیه "پ ک ک" بح جایی نخواهد رسید. با توجه به ضعف داخلی در بغداد به دلیل مبارزه با احزاب ایرانی، کرد و سنی اختلاف نظرهای جدیدی با سوریه می تواند زمینه برای تقسیم کشور به وجود آید. ترکیه این خطر را می فهمد و ترس آن از تقویت مواضع "پ ک ک" با توجه به وضع موجود است و از رهبران عراقی خواستار آن شده است که اتهامات خود علیه دمشق را روشن بسازند و دلایل قابل توجهی را ارائه کنند.
علاوه بر این در روزهای اخیر روابط بین جناحهای فعال در عراق و ترکیه بهتر شده است. در تابستان یکی از با نفوذ ترین رهبران شیعه عراق "مقتدی الصدر" به ترکیه سفر کرد.
مسئله دیگری هم همکاری با سوریه در مبارزه با تروریست های "پ ک ک" است. بیش از ده سال پیش مسئله "پ ک ک" و پناهگیری عبدالله اوجالان در سوریه باعث سردی بی سابقه روابط سوریه و ترکیه شده بود در حال حاضر سوریه اعلام کرده است که اگر تروریست هایی که در مناطق کوهستانی با دولت ترکیه در مبارزه هستند، اسلحه خود را علیه آنکارا زمین گذارند، آماده است مرزهای خودرا به شهروندان کرد نژاد سوریه (که در اراضی ترکیه مبارزه مسلحانه می کنند) باز کند.
به نظر می رسد که سوریه نمی توانست چیزی بهتر از این ارائه کند. زیرا که ترکیه مکانی را به دست آورد که می تواند تروریست ها را به آنجا براند. این در حالی است که رهبران کردستان و احزاب کرد عراق جهت جلوگیری از هر نوع اقدامات "پ ک ک" به آنکارا تضمینی ارائه نمی دهد.
جالب است که روابط ترکیه با سوریه از سال گذشته بهبود یافته است. این روابط با میانجیرگی آنکارا در مذاکرات اسراییل-سوریه جهت واگذاری ارتفاعات جولان آغاز شد و در حالی که بعد از یک سال میانجیگری ترکیه شکست خورد اما سوریه و اسرائیل از نقش آنکارا راضی بودند.
علاوه بر این ایجاد روابط حسنه ترکیه با سوریه اتفاقی نیست. دمشق میان کشورهای عربی متحد اصلی ایران است و در وضع داخلی لبنان که "حزب الله" در آن کشور به فعالیت است، تأثیر مستقیم دارد. ممکن است که ترکیه از طریق سوریه با توجه به نقش صلح آمیز خود در خاورمیانه میخواهد در بحران داخلی لبنان، در مشکلات فلسطینی ها شرکت کند و نیز مسیرهای جایگزین برای ایران پیدا کند.
همکاری با ترکیه برای سوریه از لحاظ بهبود روابط با اهل سنت و کشورهای عربی مفید است.
سفر "اسد" در روز چهارشنبه به ریاض، بعد از دیدار رئيس جمهور ترکیه با ملک "عبدالله دوم" در شهر جده، نشان دهنده آن بود که گفتگوی دمشق با عربستان سعودی از سر گرفته شده،تا تاثیر مستقیم بر بحران سیاسی در لبنان که مبارزه بین "سعد حریری" و "حزب الله" موجود است، تاثیر کند.
تحلیلگران پیش بینی کردند که اگر سوریه و عربستان سعودی به موضع مشترکی نرسند، تشکیل دولت در لبنان به درازا خواهد کشید. در حالی که منافع سوریه و پادشاهی عربستان سعودی در لبنان متضاد است. در نتیجه ترکیه که یکی از بزرگترین کشورهای سنی می باشد، در این دیالوگ دخالت می کند. سفر"اسد" به ریاض در مقابل امتناع "عبدالله دوم" پادشاه عربستان از سفر به دمشق، شانس بزرگی برای سوریه می باشد تا "فروتنی خود را" در سیاست خاورمیانه و در انتخاب راه های دیپلماتیک برای حل مشکلات داخلی ایجاد کند.
کارشناسان براین باورند که هدف اصلی نزدیک شدن سوریه با آنکارا تلاش برای تضعیف ایران است.

آنکارا هر گز اختلافی با تهران نداشته است و حتی در مسئله برنامه هسته ای ایران از این کشور دفاع می کند. با این حال "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر ترکیهطی سخنرانی خود در جلسه 64 مین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، از تصمیم روسیه و آمریکا جهت ساخت خاورمیانه ای عاری از سلاح های هسته ای حمایت کرد. آیا این اخطار پنهانی ترکیه به ایران است؟ برنامه هسته ای اگر چه در اسرائیل وجود دارد و به زودی در عربستان سعودی هم خواهد بود، هنوز هم با غنی سازی اورانیوم توسط ایران همراه است. تلاش ترکیه برای میانجی گری میان تهران و کشورهای غربی در مورد برنامه هسته ای است که"داود اغلو" در طول سفر خود به ایران اشاره کرده بود.

ترکیه می خواهد تاثیر دیپلماسی خود را در خاور میانه را به غرب ثابت کند. با این حال، آیا این برای آنکارا آسان خواهد بود و اقدامات بعدی آنکارا وابسته به منافع قدیمی خاور میانه است.