برنامه هسته ای ایران – واقعیتهای تکنیکی و لفاظی های سیاسی

15 آوریل 2009, 07:53 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

دالغا خاتین اوغلو مدیر بخش فارسی خبرگزاری "ترند نیوز"

طبیعتا، ایران در برنامه های هسته ای خود موفقیتهایی به دست آورده است. با وجود ادعاهای اسرائیل و آمریکا مبنی بر صلح آمیز نبودن برنامه های هسته ای ایران، سازمان انرژی اتمی دلایل قاطعی برای اثبات و یا انکار این ادعاها نداشته است.

روز بیستم فروردین در ایران جشن روز ملی هسته ای برگزار شد. احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران خبر ازمایش موفقیت آمیز دو نوع سانتریفوژ جدید را اعلام کرد و غلامرضا آقازاده رئیس سازمان اتمی نیز گفت: تعداد سانتریفوژهای مورد بهره برداری قرار گرفته به 7000 رسیده است.

هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در واکنش به "موفقیتهای ایران" تردید خود را اعلام نموده است.

بخاطر عدم پذیرش پروتکل الحاقی (additional protocol) سازمان انرژی اتمی، نمیتوان دقیقا گفت که موفقیتها و پیشرفتهای ایران در زمینه هسته ای تا چه حدی بوده است.

کشورهایی که امکان تولید اورانیوم غنی شده، تجزیه ایزوتوپهای (U238 و U235) آن از یکدیگر و غنی سازی آنرا دارند، انگشت شمارند.

همزمان با مواجه بودن ایران با تحریمها، موفقیتهای هسته ای ایران "شایسته تقدیر" است. لاکن هنوز میزان موفقیتهای ایران دقیقا معلوم نیست.

احمد شیرزاد نماینده سابق مجلس و دارنده دکترای هسته ای در گفتگو با خبرگزاری " ترند نیوز " گفت: در معدنی نزدیک بندر عباس و معدن ساغند ایران حدود 1400 تن اورانیوم موجود است. این اورانیوم حتی نمیتواند سوخت یک نیروگاه هسته ای یک مگاواتی را برای 10 سال تامین کند.

در معدن ساغند ایران حدود 830 تن اورانیوم (1.5 میلیون تن سنگ اورانیوم)موجود است که در 350 متری عمق زمین واقع است و استخراج آن بسیار مشکل است.

بطور کلی اورانیوم دارای دو ایزوتوپ (99,7 درصد U238) و ( هفت دهم درصد اورانیوم U235) می باشد. غنی سازی یعنی اینکه در یک نمونه از سنگ معدن اورانیوم، غلظت اورانیوم ۲۳۵ (که قابل شکافت و تولید انرژی است) را افزایش دهیم.

اگر در اورانیوم طبیعی، به وسیله غنی سازی غلظت اورانیوم ۲۳۵ را تا ۵ درصد برسانیم می تواند به عنوان سوخت در رآکتورهای هسته یی آب سبک استفاده شود. اگر غنای اورانیوم با عدد جرمی ۲۳۵ تا ۹۰ درصد بالا رود از آن برای ساخت تسلیحات هسته یی استفاده می شود. برای جداسازی این دو ایزوتوپ لازم است که گردنده های(روتور) سانتریفوژ، ۱۵۰۰ دور در ثانیه بچرخد.

اگر در نظر داشته باشیم که اختلاف وزن ایزوتوپهای اورانیوم 1.2 درصد است. این فرایند پیچیده و سیستم دشواری است.

براساس اخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ، در ایران در زمان حاضر سانتریفوژهای نوع P1 ( پاکستان ) و P2 که حدود 3950 تا از آنها فعال هستند وجود دارد. این سانتریفوژها از نوع Zippe (به افتخار دانشمند آلمانی مخترع نخستین سانتریفوژنامگذاری شده است) است، نوع P1 از آلومینیوم و نوع P2 نیز از فولاد تولید شده است.

سانتریفوژهای اصلی نیروگاه هسته ای نطنز ایران عبارت از نوع P1 هستند که سرعت این نوع سانتریفوژها در مقایسه با نوع P2 در غنی سازی اورانیوم 2 الی سه برابر کمتراست.

ایران در حال حاضر موفق به غنی سازی اورانیوم با خلوص 5 درصد شده است که برای تامین سوخت نیروگاه اتمی کافی است . ولی در اینجا سئوالی پیش می آید که آیا دولت تهران موفق به غنی سازی اورانیوم با سرعت و غلظت بالا خواهد شد؟

مقامات ایران هرچند اطمینان کامل در این خصوص دارند، ولی کارشناسان هسته ای کسب موفقیت توسط ایران در این زمینه را بعید می دانند.

رضا تقی زاده کارشناس هسته ای مقیم لندن در گفتگو با ترندنیوز گفت: برای جلوگیری از زنگ زدگی سانتریفوژهای نوع P2 نیاز به روپوشی از فلز ماراجینگ استیل (maraging steel) است که ایران در دستیابی به آن با مشکل مواجه است .

به اعتقاد شیرزاد دکتر علوم فیزیک هسته ای ، فناوری فعلی برای فعالیت سانتریفوژهای بالا کافی نیست. به گفته وی سانتریفوژهای موجود در مرکز غنی سازی نطنز در سرعتهای بالا(چرخش روتور) از کار می افتند.

به نظر می رسد که تنها راه خروج از این وضعیت تغییر نوع سانتریفوژها باشد. رییس جمهوری ایران در جشن فناوریهای هسته ای ایران اعلام کرد که در زمان حاضر دو نوع جدید از سانتریفوژ را ازمایش کرده ایم که در مقایسه با سانتریفوژهای قبلی در غنی سازی اورانیوم سرعتی "چند برابر" دارند.

به احتمال قوی ، جنس استوانه و چرخاننده سانتریفوژهای جدید از گرافیت است و در این صورت اصطکاک به حداقل می رسد و در نتیجه روتور (چرخاننده) با سرعت هر چه بیشتر می چرخد. ولی دستیابی ایران به این فناوری تردید امیز است از سوی دیگر مقامات ایران درباره جزییات سانتریفوژهای جدید که بتازگی آزمایش شده هیچگونه اطلاعی نداده اند.

از ماده گرافیت در تولید کلاهک هسته ای نیز استفاده می شود . اگر غرب تابحال نسبت به این پیشرفت ایران واکنشی نشان نداده و ان را نادیده گرفته ، می توان چنین برداشت کرد که دستیابی ایران به گرافیت را جدی تلقی نمی کند.

بهر حال ، اگر با کنار گذاشتن لفاظی سیاسی درباره جزییات فنی آن قضاوت کنیم، می بینیم که موفقیتهای ایران تازه مراحل اول خود را طی می کند.از سوی دیگر نباید فراموش کرد که ملت ایران بطور خستگی ناپذیری برای دستیابی به خواست خود تلاش می کند و همواره سورپریزهایی برای جهان دارند، همانطوریکه آنها نخستین ماهواره کاوشگر خود (امید) را به رغم تعجب و حیرت همه با موفقیت تمام به فضا پرتاب کرده اند