کارشناسان: هنوز بحث مشارکت گازی "راهبردی" روسیه و ترکمنستان عملی نیست

26 اکتبر 2010, 12:05 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

آذربایجان، باکو، 04 آبان، خبرگزاری "ترند"خبرنگار: گ. حسن اف/

کارشناسان ضمن شرح نتایج سفر کاری دمیتری مدوداف رئیس جمهور روسیه (در تاریخ 21-22 اکتبر) به شهر ترکمن باشی ترکمنستان معتقدند، در روابط روسیه و ترکمنستان در بخش گازی بحث در مورد برقراری کامل مشارکت "راهبردی" هنوز زود است.

قربانقلی بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان یک روز قبل از دیدار به این مطلب جلب توجه کرد که "بحران مالی اقتصادی باعث کند شدن روند اجرای طرح های مشترک" با روسیه در این زمینه شد. دیدار بعدی در سطح بالا، با ابتکار طرف ترکمنستانی برگزار شد.

کارشناس اقتصادی ترکمنستان که نخواست نامش فاش شود، در گفتگوی تلفنی گفت: "کاملاً واضح است که مسکو نسبت به پیشنهاد عشق آباد افزایش میزان صادرات گاز به روسیه در مذاکرات اخیر با خویشتنداری واکنش نشان داد- با استناد به کاهش تقاضا در بازار اروپا، که خود مسکو در حال حاضر مستقلانه قادر به تأمین نیاز است".

در عین حال، وی متذکر شد که شرکت "گازپروم" تابحال بطور فعال و با محاسبه چشم انداز موجود، ضمن عقد قرارداد در مورد دریافت حجم سوخت از سایر کشورهای منطقه خزر، بطور همزمان و با کاهش جدی میزان واردات گاز از ترکمنستان را کاهش داد- در سال 2008 حجم واردات گاز حدود 40 میلیارد متر مکعب در سال بود، ولی در سال 2010 جمعاً 10 میلیارد متر مکعب. با نظر به گزارشات اولیه، این حجم در سال آینده نیز ابقاء خواهد شد.

تواقنامه دیگری نیز حاکی از رکود است؛ بنا به اظهارات ایگور سچین معاون نخست وزیر روسیه در روزنامه "کومرسانت"، طرفین در مورد موضوع اصلی- "راکد گذاشتن" پروژه خط لوله گاز ماورای خزر (تا روسیه در امتداد سواحل دریای خزر از طریق قزاقستان) به توافق رسیدند. ولی همانطور که معلوم است، از لحظه امضای توافقنامه مربوط به این طرح در سال 2007 در مسکو (با حضور طرف سوم- قزاقستان بعنوان کشور ترانزیت) این پروژه همینطور بالفعل در "شرایط راکد" قرار داشت- بیشتر بدلیل عدم علاقه مسکو.

کارشناس گفت: "از آن زمان این طرح با وجود اصرار عشق آباد ضمن تأکید بر "چشم اندازهای بزرگ آن"، اصلاً اجرایی نشد. طرح ماورای خزر برای اهداف میان مدت طراحی شده بود تا در برابر افزایش تقاضا در بازارهای جهانی که انتظار می رود بازتاب آن در سالهای آینده نزدیک واقع شود، آماده بود".

در همان موقع که غرب متوجه آن بود، مسکو ضمن قول دادن به شرکت در پروژه تاپی (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند) که کارشناسان از همان سالهای 1990 در اجرای آن شک و تردید دارند، بطور غیر منتظره به چشم انداز طرح خط لوله گاز دیگر باور کرد. و این در حالی است که اوضاع ناامن در افغانستان بعنوان ترانزیت، همچنین اختلاف نظر دهلی نو و اسلام آباد بخودی خود از فواصل منظم حکایت دارد.

یک ناظر غربی، که در پروژه های ترکمنستان شرکت کرده و بر عدم حضور نمایندگان شرکت "گازپروم" روسیه در مذاکرات در شهر ترکمن باشی اشاره نمود که تا دوران اخیر مشتاق رقابت در پروژه - صدور گاز ایران به هند- بود.

برجسته ترین گام به جلو در روابط دوجانبه میان فدراسیون روسیه و ترکمنستان، به نظر می رسد می توان تمایل شرکت "روس نفت" برای شرکت در بهره برداری از حوزه های قسمت ترکمنستانی دریای خزر نیازمند سرمایه گذاری های هنگفت که شرکتهای "ایترا" و "زاروبژ نفت" روسیه در آن فعالیت مشترک دارند، را تلقی کرد.

گروه انرژی دولتی "اینتر" روسیه علاقه مند به ساخت نیروگاههای گاز در ترکمنستان که باید منتظر تسویه حساب توسط خززانه ترکمنستان شد.

علاقه مشابه پیشتر نیز ابراز شده بود. شرکت "استروی ترانس گاز" روسیه قسمت ترکمنستانی خط لوله گاز به چین را ساخت، شرکت "ایترا" اخیراً خط لوله گاز "قاراقوم مرکزی- ایستگاه ایلانلی" در خاک ترکمنستان را راه اندازی کرد که این خط موجب تأمین پمپاژ مواد خام آزاد راه "آسیای میانه- مرکز" شد که بوسیله آن گاز ترکمنستان وارد روسیه می شود. طبق قراردادهای منعقده، هزینه های صرف شده باید توسط کنسرن دولتی "ترکمن گاز" پرداخت شود.