تحلیل و نظر

تحلیلگر خبرگزاری "ترند نیوز" - گفتگوی ادیان ضروری است

21 دسامبر 2009, 16:39 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

روفیظ حافظ اوغلو رئیس بخش خاورمیانه خبرگزاری "ترند نیوز"

با وجود ادعاهای مختلف در سطح جهان در مورد تضاد دین با زندگانی بشریت، برخی از تحولات رخ داده در شرق و هم در غرب این ادعاها را رد میکند.

افزایش نقش دین در زندگانی بشر، ضرورت گفتگوی ادیان را هم بوجود می آورد. این یک حقیقت تلخی است که برخی از حوادث رخ داده در شرق و غرب، به دین اسلام نسبت داده میشود. در واقع دین اسلام همیشه طرفدار صلح بوده است، لاکن این عامل فقط در برخی اوقات بر اساس منافع کشورهای قدرتمند مطرح میشود. متاسفانه فقط برای رسیدن به اهداف سیاسی، از برخی از اصول دین اسلام و مسیحیت استفاده میشود.

در مرحله اول گفتگوی پیروان این دو دین سماوی ضروری است. لاکن متاسفانه هم اکنون برای گفتگوی پیروان این دو دین سماوی نیز موانعی وجود دارد. نه مسلمانان و نه مسیحیان برای این گفتگو آمادگی ندارند. پیروان این دو دین همدیگر را در قبال برخی مسایل اتهام میکنند.

موانع اساسی گفتگوی این دو دین سماوی کدام هستند؟

یکی از این موانع، نبود سیستم اداری واحد در بین مسلمین است. نمایندگان واتیکان مکررا مسلمانان را به گفتگو دعوت کرده اند، لاکن نتوانسته اند تصمیم بگیرند که به کدام گروه مسلمین - گروه انحصارگرایان اسلامی همانند مسلمین عربستان سعودی و یا گروه معتدل اسلامی همانند مسلمین ایران و ترکیه گفتگو کنند.

از سوی دیگر نیز واتیکان بخوبی میداند که گفتگو با نمایندگان مسلمین عربستان سعودی بدون حضور ایران و ترکیه نتیجه خوبی نخواهد داشت.

عربستان سعودی بر حسب مکه و مدینه پایگاه اساسی جامعه اسلامی محسوب میشود، لاکن مسلمانان این کشور نفوذ زیادی در بین جامعه اسلامی ندارند. برای آنکه متاسفانه مسلمانان عربستان سعودی بجای حمایت از وحدت مسلمین، موضع تجزیه مسلمین را اتخاذ کرده اند. البته این موضع رسمی دولت عربستان سعودی نیست، لاکن فتاوای درباریان دولتی، علما و فقهای این کشور در این مسیر قرار گرفته است. فقهای عربستان سعودی فتاوایی را علیه ایران، شیعیان و تمامی مسلمین غیر سلفی صادر میکنند که این نیز موجب تجزیه مسلمین میشود.

اگر طرح مدرن سلفیون ارائه شده از سوی عربستان سعودی را در نظر بگیریم، میبینم که با سلفیون اسلام ناب محمدی خیلی متفاوت است. سلفیون اسلام ناب محمدی خواستار وحدت مسلمین بوده اند، نه تجزیه آنها.

سلفیون مدرن امروز نه تنها علیه شیعیان و ایران، بلکه بر علیه مذاهب تسنن نیز موضع شدیدی اتخاذ کرده اند.

یکی دیگر از موانع گفتگوی ادیان، انجام تبلیغات اسلامی از سوی سلفیون مدرن عربستان سعودی تحت عنوان تبلیغات اسلام ناب محمدی در جامعه جهانی است.

بر خلاف عربستان سعودی، امروزه ترکیه امکانات بیشتری جهت شرکت در گفتگوی ادیان را دارد. لاکن دیدگاه های "اسلام معتدل" ارائه شده از سوی ترکیه هم مورد قبول بخشی زیادی از مسلمین جهان نیست. برای آنکه مفهومات "اسلام معتدل" با "اعتدال در اسلام" باهم متفاوت هستند. حتی برخی از رهبران اسلامی حامی "اسلام معتدل" با خود این واژه ("اسلام معتدل") بطور قاطعانه اعلام مخالفت کرده اند.

رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در سخنرانی خود در ماه اوت سال 2007 با واژه "اسلام معتدل" اعلام مخالفت کرد و گفت: اسلام به انواع مختلف معتدل و رادیکال تقسیم نمیشود. اینگونه ادعاها موجب هتک حرمت دین اسلام میشود.

امروزه چنین طرز تفکری در بین مسلمین بوجود آمده که ایده "اسلام معتدل" از سوی آمریکا و غرب برای خلل وارد کردن بر نفوذ اسلام مطرح شده است.

واژه "اسلام معتدل" در ارثه های سیاسی برای اولین بار در گزارش دولت "جورج بوش" در قبال سیاست خارجی دولت آمریکا در باره خاورمیانه استفاده شده است.

پس از حادثه تروریستی 11 سپتامبر، دولت آمریکا سیاست خارجی "پیشگیری" را اتخاذ کرد.

بر اساس همین سیاست، پنتاگون برای پیشگیری از تهدیدات احتمالی اقداماتی را باید انجام می داد. این استراتژی دولت آمریکا، نقش این کشور در مبارزه با ترور جهانی را باید تامین میکرد. همزمان با اجرای این سیاست، آمریکا لایحه دیگری تحت عنوان لایحه "خاورمیانه بزرگ"را آغاز به اجرا نمود. این لایحه که هنوز بطور رسمی از سوی آمریکا بیان نشده، تمامی نیروهای دینی مخالف آمریکا واقع در 50 کشور مختلف از موریتانی تا اندنوزی را دربر میگرفت. تطبیق استراتژی "اسلام معتدل" هم بخشی از این لایحه بوده است. بر اساس این استراتژی، برای نجات جغرافی اسلامی از گرداب گروه های رادیکال، تاسیس مدل جدید اسلامی در نظر گفته میشد. ترکیه نیز برای اجرای این مدل جدید، تنها کشور مناسب محسوب میشد.

در واقع "اسلام معتدل" مورد اجرا قرار گرفته در ترکیه، جهت شرکت در گفتگوی ادیان برای واتیکان خیلی مناسب است. لاکن عدم قبولی این مدل از سوی بخش زیادی از جامعه اسلامی هم بر تحقق گفتگوها مانع میشود.

یکی از موانع گفتگوی واتیکان با مسلمانان شیعه ایران هم وجود حدود 23 درصد شیعه در بین مسلمانان جهان است. لذا گفتگوی واتیکان با اقلیت مذهبی مسلمین نیز نتیجه خوبی نمیتواند داشته باشد.

برای تحقق گفتگوی ادیان و بویژه برای گفتگوی مسلمانان و مسیحیان، در مرحله اول جامعه اسلامی باید خط مشی واحدی را اتخاذ کرده و گفتگوی بین مذاهب اسلامی را برگزار کند.

با در نظر گرفتن تمامی این امور میتوان گفت که جامعه اسلامی دارای مسئولیت بزرگی در این قبال است.

متاسفانه خود غرب نیز ضمن سر دادن شعار برقراری آزادی بیان و دموکراسی، برای آغاز گفتگوی ادیان آمادگی ندارد. یکی از موانع گفتگوی ادیان در غرب، تحقیر ارزشهای اسلامی تحت عنوان آزادی بیان و تبلیعات ضد اسلامی است.

وقوع اینگونه حوادث موجب تجرید مسلمانان غربی از ارثه های سیاسی و اجتماعی کشورشان میشود.

در تبلیغات ضد اسلامی در غرب، مسلمانان مهاجر به کشورهای غربی گنهکار و در تمایلگرایی به تمدن جامعه غربی اتهام میشوند. لاکن آنها غافلند که تمامی مسلمانان غربی از کشوورهای دیگر به غرب هجرت نکرده اند.

اروپا همیشه کشورهای اسلامی را در عدم برقراری دموکراتیک اتهام کرده و با وجود این نسبت به جامعه اسلامی هم موضع غیر عادلانه ای داشته است. این نیز بیانگر غیر صمیمانه بودن ادعاهای اروپا در مورد برقراری دموکراتیک می باشد. اینگونه برخوردهای اوپا موجب رادیکال شدن برخی از گروه های اسلامی میشود. این افراد معتقدند که با مدعیان دروغین حامیان برقراری دموکراتیک، تنها گروه های رادیکال دینی میتوانند مبارزه کنند.

امروزه با گفتگوی ادیان از وقوع بخش زیادی از حوادث خونین جهانی میتوان جلوگیری کرد. با صرف نظر از وجود تمامی موانع بر سر راه گفتگوی ادیان، تحقق آن یک امر ضروری است.