ايران گزينه‌ای بی ‌بديل برای تامين گاز اعراب و پاكستان

دالغا خاتین اوغلو/

آغاز سال جاری میلادی پر از رویدادهای گازی در اطراف ایران، خصوصا خاورمیانه بود.

از آغاز به ساخت خط لوله تركمنستان-افغانستان-پاكستان-هند (تاپی)، هدفگذاری برای تكمیل سومین خط لوله انتقال گاز آسیای میانه به چین و آغاز چهارمین خط لوله، آغاز به لوله‌گذاری ٨٠٠ كیلومتر از خط لوله ترانس آناتولین در تركیه، اعلام آمادگی تركمنستان برای بررسی جدی‌تر خط لوله ترانس خزر، تلاش گرجستان برای دستیابی به منابع جدید گاز تا قرارداد ١٦ میلیاردی قطر و پاكستان برای صادرات گاز مایع و توافق عمان و شركت بی‌پی برای توسعه فاز دوم میدان گازی خزان. در این میان، خود ایران نیز مذاكراتی با عراق، تركیه، گرجستان، ارمنستان، عمان و پاكستان برای صادرات گاز خود آغاز كرده است.
به نظر می‌رسد قرارداد صادرات سالانه سه میلیون و ٧٥٠ هزار تن گاز مایع قطر به پاكستان (معادل ١٤ میلیون متر مكعب در روز) با قیمتی بسیار نازل، همچنین قرارداد ١٦ میلیارد دلاری شركت بی‌پی و عمان برای تولید روزانه ٤٢ میلیون متر مكعب كه بیش از نیمی از آن تا سال آینده محقق خواهد شد، بر معاملات گازی ایران با این دو كشور همسایه سایه افكنده باشد، اما در واقع هردو این كشورها در میان‌مدت چاره‌ای جز خرید گاز ایران ندارند.

ایران نیز به نظر من عجله چندانی برای صادرات گاز خود ندارد، چرا كه تا چند سال آینده تقریبا امیدی به افزایش قیمت نفت و گاز نیست و مهم‌تر از همه، ایران در بخش‌هایی نیاز عاجل به افزایش مصرف گاز دارد، از جمله در بخش تولید برق نیاز به افزایش مصرف روزانه ٦٠ میلیون متر مكعبی گاز برای توقف مصرف سوخت‌های مایع، همچنین افزایش تزریق گاز به میادین نفتی برای افزایش تولید نفت خام دارد. بیش از ٨٠ درصد میادین فعال نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و نیاز به تزریق حداقل ٢٣٠ میلیون متر مكعب گاز دارند تا آهنگ افت تولید آنها كندتر شود.

برای ایران نیز طی سال‌های آتی، احیای بازارهای نفت و بازگشت به سطح تولید دهه گذشته و حتی بالاتر از آن هدفگذاری شده است، لذا تاخیر در صادرات گاز ایران، مشكلی پیرامون افزایش تولید گاز در میان‌مدت نخواهد داشت.
فعلا تهران دو قرارداد گازی با عراق دارد و هر دو آنها می‌توانند به راحتی ظرف سه سال آینده با راه‌اندازی خط لوله ششم به‌طور كامل عملیاتی شوند و روزانه ٥٠ میلیون متر مكعب گاز ایران را راهی همسایه غربی كنند.

تا این فرصت، خطوط لوله انتقال گاز ایران به عمان و پاكستان نیز می‌تواند آغاز شود و به احتمال زیاد، كارخانه «ایران ال‌ان‌جی» نیز با ظرفیت تولید سالانه بالای ١٠ میلیون تن راه‌اندازی شود.

اخیرا قطر و پاكستان قرارداد «ال‌ان‌جی» امضا كردند كه براساس آن، شریك گازی ایران در پارس جنوبی قرار است سالانه ٣ میلیون و 750 هزار تن گاز مایع به پاكستان صادر كند.

پاكستان هم‌اكنون پروژه ساخت دو خط لوله (كراچی-لاهور و گوادر-نوابشاه) را دارد كه هر دو آنها با تحویل گاز مایع در دریای عمان و تبدیل آن به گاز طبیعی، نیازهای مناطق مركزی و شمالی كشور را تامین خواهند كرد. اما موضوع قابل توجه این است كه بندر گوادر تنها ٨٠ كیلومتر از مرز ایران فاصله دارد و به راحتی می‌تواند به خط لوله هفتم سراسری وصل شود. خانم شهزاد عمرزاد، معاون پارلمانی دولت پاكستان در امور انرژی هفته گذشته اعلام كرد كه پاكستان مصمم به واردات گاز از ایران است.

البته وی به قیمت‌ها نیز اشاره كرد و گفت كه قیمت گاز قطر پایین‌تر از قیمت گاز ایران است. اسلام‌آباد قرار بود ژانویه ٢٠١٥ گاز ایران را دریافت كند، اما تاكنون حتی اقدام به ساخت خط لوله نكرده است.

قطر قیمت گاز مایع خود را ١٣ ممیز ٣٧ درصد متوسط قیمت نفت برنت در سه‌ماهه قبل از تحویل محموله برای پاكستان در نظر گرفته است كه قیمتی باورنكردنی است. اگر قیمت برنت را ٣٤ دلار در نظر بگیریم، قیمت گاز قطر برای پاكستان به ازای هر ١٠٠٠ متر مكعب حدود ١٦٧ دلار می‌شود در حالی كه این رقم هم‌اكنون در بازارهای جهانی حول و حوش ٢١٠ دلار است. پاكستان طی سال گذشته برای واردات هر میلیون بی‌تی یو گاز مایع نزدیك به ٨ دلار پرداخت كرده است، به عبارتی قیمت هر هزار متر مكعب گاز وارداتی پاكستان تقریبا ٢٩٠ دلار بوده است.

در كوتاه‌مدت، شاید این موضوع انگیزه پاكستان برای واردات گاز ایران را كاهش دهد، اما نیم‌نگاهی به وضعیت كشور، حتی با عملیاتی شدن واردات از گاز تركمنستان از طریق خط لوله تاپی، اسلام‌آباد چاره‌ای جز واردات گاز ایران ندارد. هم‌اكنون پاكستان روزانه كمی بیش از ١١٠ میلیون متر مكعب تولید گاز و حدود ١٨٠ میلیون متر مكعب تقاضای گاز در بخش‌های مختلف دارد. اما تا سال ٢٠٢٠ تولید كشور به ٧٠ میلیون و نیاز كشور به حدود ٢٠٠ میلیون افزایش خواهد یافت و تا ١٠ سال آینده تولید كشور به ٥٥ میلیون و تقاضای داخلی به ٣٥٠ میلیون متر مكعب اوج خواهد گرفت.

این آماری است كه خود دولت پاكستان پیش‌بینی كرده است. در موضوع عمان نیز وضعیت مشابهی حاكم است. این كشور روزانه شش میلیون متر مكعب واردات گاز از قطر دارد، اما سالانه ١٠درصد به نیاز داخلی كشور افزوده می‌شود، به‌طوری كه سال ٢٠١٤ حدود ٢٣ درصد از ظرفیت تولید گاز مایع عمان به خاطر كمبود گاز، بلا استفاده ماند و برای سال گذشته و جاری، انتظار می‌رود كه این رقم افزایش یابد. شركت بی‌پی، احتمالا تا سال ٢٠٢٠ موفق شود ٤٢ میلیون متر مكعب گاز به تولید كنونی ٨٥ میلیون متر مكعبی عمان بیفزاید، اما نیاز داخلی نیز به همین میزان افزایش خواهد یافت و برای دهه آینده عملا این كشور چاره‌ای جز واردات گاز ایران نخواهد داشت.

این مقاله توسط دالغا خاتین اوغلو مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری ترند برای روزنامه اعتماد نوشته و منتشر شده است.

Follow us on Twitter @TRENDNewsAgency