ایران

ایران احتمالا در کوتاه مدت راهی جز اتکا به درآمدهای نفتی ندارد

23 ژانویه 2015, 12:15 (GMT+04:00)

در همین رابطه:

دالغا خاتین اوغلو، مدیر اخبار ایران بخش انگلیسی خبرگزاری ترند/

قیمت نفت در بازارهای جهانی تا 50 درصد نسبت به نیمه اول سال گذشته کاهش یافته و این کاهش در مورد نفت اوپک حتی به 60 درصد نیز رسیده است، چرا که هم اکنون تولید نفت 12 عضو اوپک روزانه حدود یک میلیون و 300 هزار بشکه بیشتر از تقاضای جهانی به نفت این سازمان است.

چند ماهی است که مجلس و دولت ایران بر سر قیمت نفت و نحوه محاسبه بودجه بر اساس درآمدهای نفتی اختلاف نظر دارند. دولت بر این عقیده است که قیمت نفت در سال مالی آینده افزایش خواهد یافت و رقم قیمت نفت را 72 دلار در نظر گرفته است، در حالی که بسیاری از نماینده های مجلس بر نفت 40 دلاری تاکید دارند.

قیمت نفت اوپک در روز چهارشنبه کمتر از 44 دلار بود و هفته گذشته این رقم به مرز 41 دلار نیز رسیده بود. ایران در نظر دارد سال آینده یک میلیون بشکه در روز صادرات نفت خام و 300 هزار بشکه صادرات میعانات گازی داشته باشد و وابستگی بودجه دولتی به نفت حدود 31.5 درصد است.

آنچه که آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد، ایران در فاصله بهار و تابستان گذشته که نفت بشکه ای 105 دلار بود، 19.4 میلیارد دلار درآمد داشته است. حجم صادرات نفت ایران در بهار بصورت چشمگیری افزایش یافته بود، اما دوباره به مدار یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز بازگشته است.

اخیرا دیوید کوهن معاون امور تروریسم و اطلاعات مالی در وزارت خزانه داری آمریکا گفت که ایران تا اول ژوئیه سال جاری 11 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را از دست می دهد که با توجه به افت قیمت نفت، به نظر می رسد که آمریکا نیز بر این باور است که درآمدهای نفتی شش ماهه ایران قبل از افت چشمگیر قیمتهای جهانی نفت حدود 20 تا 22 میلیارد دلار بوده است. البته ایران در این فاصله 6.5 میلیارد دلار نیز صادرات میعانات گازی داشته است.

به هر حال، هنوز هم نفت زیر 50 دلاری، سهمی چشمگیر در درآمدهای ارزی و صادرات ایران دارد.

آنچه که آمارها نشان می دهد، کل صادرات ایران در شش ماهه نخست سال مالی جاری 48 میلیارد دلار بوده که 33.6 میلیارد آن مربوط به صادرات نفت، میعانات گازی، مایعات گازی، گاز، گاز مایع و محصولات نفتی بوده است.

ایران همچنین در این مدت 6.7 میلیارد دلار صادرات پتروشیمی داشته است، به عبارتی سهم صادرات محصولات غیرنفتی واقعی ایران در کل صادرات، بسیار اندک است.

البته ایران به مدد افزای روزانه 100 میلیون متر مکعبی تولید گاز، مقداری در مصرف سوخت های مایع صرفه جویی کرده و در بهار و تابستان گذشته حدود 4 میلیارد دلار (6.5 میلیارد لیتر) گازوئیل و نفت کوره مازاد برای صادرات داشته است، اما قیمت این محصولات نیز تابعی از قیمت نفت است و به صورت چشمگیری کاهش یافته است.

ایران صادرات محصولات پتروشیمی را نیز طی 9 ماه گذشته بیش از 20 درصد افزایش داده است، اما قیمت جهانی خود محصولات پتروشیمی در ماه دسامبر 2014 نسبت به ماه قبل آن 18 درصد کاهش یافت و در کل طی هفت ماه گذشته بصورت چشمگیری کاهش یافته است. این کاهش قیمت در آمارهای خود گمرک ایران نیز مشهود است.

افزایش تولید گاز ایران نیز نمی تواند تا 5 سال اینده درآمدزایی مستقیم برای ایران داشته باشد، چرا که هیچ خط لوله جدیدی برای صادرات گاز کشور در حال احداث نیست.

از طرفی، افزایش تولید گاز تاکنون مشکل کمبود گاز ایران را برطرف نکرده است.

ایران ظرفیت تولید 60 میلیون تن محصولات پتروشیمی را دارد که فعلا 40 میلیون تن تولید واقعی دارد و یکی از علل آن، کمبود گاز است، چرا که خوراک اصلی پتروشیمی ها گاز است و علت دیگر فرسودگی و نیاز روزافزون به کارهای تعمیر در این واحدها است. ایران حتی در زمستان سال گذشته مجبور شد که تحویل گاز به پتروشیمی ها را تا نصف کاهش دهد، به عبارتی ایران فعلا توان افزایش سهم خود در بازار 3 تریلیون دلاری پتروشیمی جهان نیست و پتروشیمی های ایران نیز عموما کهنه هستند و نیاز به تعمیرات فراوان دارند.

بنابر این، فعلا ایران چاره ای جز کاهش هزینه ها و اتکا به نفت ندارد، اما در آینده ای میان مدت، انتظار می رود که به بازیگری جدی در صادرات نفت، محصولات نفتی، گاز و پتروشیمی تبدیل شود.